Ebook Manusmryti, czyli Traktat o Zacności mobi,epub

ześniejsze propozycje. Tu przede wszystkim wymienić trzeba krytyczne wydanie tekstu sanskryckiego w piśmie dewanagari wraz z przekładem prozą i obszernymi komentarzami Patricka K. Olivellea (Oxford University Press 2005 [str. 1-1131]) pod tytułem Manus Code of Law. Ponadto cennym punktem odniesienia są propozycje interpretacyjne Wendy Doniger i Briana K. Smitha w The Laws of Manu, Penguin Books, London 1991. Monumentalne dzieło Olivellea, które pojawiło się 211 lat po pierwszym europejskim przekładzie tego Traktatu dokonanym przez Williama Jonesa w 1794 roku, zasługuje na szczególną uwagę, ponieważ uwzględnia wszystko to, czego w dziedzinie wcześniejszych badań nad tekstem Manawadharmaśastry dokonano. Z tego względu warto udostępnić polskiemu czytelnikowi ważniejsze spostrzeżenia tego znakomitego znawcy dzieła Manu. Zaraz na początku Olivelle deklaruje się jako zwolennik poglądu, iż zasadnicza struktura tekstu - jego plan - świadczy o tym, że nie jest to bynajmniej kompilacja, jak uważa wielu badaczy, ale jest to dzieło jednego, utalentowanego autora (str. 7 i 19). Świadczy o tym klarowna struktura tekstu, na którą składają się cztery bloki tematyczne: 1. Stworzenie świata, 2. Źródła dharmy, 3. Dharma czterech stanów społecznych, 4. Prawo karmana, reinkarnacja i ostateczne wyzwolenie (str. 8). Manu - podkreśla Olivelle - miał podejście metodyczne i usystematyzowany plan pracy (str. 51). Warto w tym miejscu dodać, że zdaniem autora referowanego wstępu Manu to symboliczne imię prawdziwego autora omawianego Traktatu (str. 20), który przypisuje autorstwo Traktatu samemu Stwórcy i - jak to formułuje Olivelle - tworzy tekst regulujący postępowanie i obdarowuje nim swe stworzenie (str. 18). Moim zdaniem świadczy to o przekonaniu autora Traktatu, kimkolwiek by on nie był, że to, o czym pisze w swoim dziele, nie jest przez niego wymyślone, lecz jest opisem ,,natury świata". Tradycyjną interpretacją terminu dharma, dla którego polskim ekwiwalentem uczyniłem słowo ,,Zacność", jest sanskryckie swabhawo lokasja, czyli ,,natura świata". Dzieło to więc w przekonaniu Manu jest po prostu opisem natury świata, stąd przypisanie go samemu Stwórcy jest czymś naturalnym i zrozumiałym. To samo dotyczy stanowego systemu społecznego (warny), ponieważ chodzi o podkreślenie, że jest to integralna część struktury rzeczywistości (part of the very fabric of creation) (str. 52). Nasuwa się tu dość oczywiste porównanie z judeo-chrześcijańskim dziesięciorgiem przykazań. Wynika to również z tendencji do traktowania późniejszych niż wedyjskie tekstów również jako teksty Usłyszane (śruti) (str. 27), czyli odpowiadające tekstom objawionym tradycji chrześcijańskiej. W tym miejscu warto przytoczyć opinię Olivellea, że częste w Traktacie hiperbole - przesadne porównania - nie powinny być traktowane dosłownie (str. 34-35). Olivelle zdecydowanie odrzuca opinie, według których Traktat jest rezultatem późniejszych zabiegów redakcyjnych (str. 19), i wyjaśnia, że pewne sprzeczności, jakie zauważamy w tekście, nie muszą świadczyć o tym, iż jest to kompilacja. Jego zdaniem te sprzeczności wynikają z dwojakiej roli Manu: jako jurysty i jako moralizatora (str. 30-31). Jednocześnie Olivelle precyzyjnie identyfikuje miejsca, które jego zdaniem mogą być późniejszymi dodatkami. Ma o tym świadczyć podział na lekcje, który nie odpowiada strofom Manu sygnalizującym zakończenie danego tematu i rozpoczęcie nowego (str. 52). Jego zdaniem jedynie 329 strof, czyli 12% całego tekstu, może stanowić późniejsze interpolacje (str. 62). Jeśli chodzi o datowanie, Olivelle w zasadzie potwierdza wcześniejsze ustalenia, podkreślając jednak, że obecną formę Traktat najpewniej uzyskał dopiero w II w. (str. 24). Takie datowanie zwraca uwagę na historyczne uwarunkowania, które towarzyszyły powstaniu Traktatu. Trzeba bowiem pamiętać, że od kilku wieków Indiami rządzili władcy, których sympatie kierowały się raczej w stronę buddyzmu. Chodzi przede wszystkim o imperium Mauriów, słynnego cesarza Aśokę i jego zakaz sprawowania krwawej ofiary wedyjskiej. W dodatku zarówno Mauriowie, jak i członkowie poprzedzającej tę dynastię dynastii Nandów byli uważani za śudrów. Także rządzone przez greko-baktryjskich władców państwa Indii północno-zachodnich preferowały buddyzm, a w królestwie na tym terenie, rządzonym przez dynastię Kuszanów, wyznaniem panującym był buddyzm (str. 37-39). Przy czym wyznawcy buddyzmu również posługiwali się terminem dharma (w palijskim brzmieniu - dhamma), któremu nadano buddyjską interpretację. Nie ulega więc wątpliwości, że w sytuacji tak poważnego wyzwania pojawiła się konieczność skodyfikowania tradycyjnego, bramińskiego systemu wartości i przeciwstawienia się w ten sposób szerzącemu się buddyzmowi. To bodaj dlatego Manu () expressis verbis powia