Ebook Medycyna podczas krucjat. Wojna, rany i średniowieczna chirurgia mobi,epub

lle papieskie, pisma medyczne oraz kroniki klasztorne. Każdy z tych dokumentów może nam dostarczyć wielu wskazówek, ale tylko nieliczne z nich okażą się istotne dla nauki. Pozyskanie informacji z tak różnych źródeł nie będzie łatwe, mimo to warto podjąć ten wysiłek, aby pogłębić rozumienie praktyk medycznych łacińskiego Wschodu. Naszą wiedzę uzupełniają wykopaliska archeologiczne, odkrywając przed nami zarówno szczątki frankijskich osadników, jak i ruiny ich budynków. Pomocna okazuje się również bioarcheologiczna analiza właściwych lokalizacji. Paleopatologiczne badanie cmentarzysk krzyżowców może dostarczyć mocnych dowodów dotyczących obrażeń odniesionych w walce i chorób, które pozostawiły ślady na kościach. Prace archeologiczne prowadzone na terenie dawnych szpitali krzyżowców pomagają nam wyobrazić sobie miejsca, w których - co potwierdzają źródła pisane - praktykowano medycynę. Badając naczynia apteczne, da się stwierdzić, jakie medykamenty w nich sporządzano i jak nimi handlowano w basenie Morza Śródziemnego. Jeśli na stanowisku archeologicznym natrafiamy na ślady lekarstw w znacznych ilościach, można założyć, że gdzieś w pobliżu znajdowała się apteka. Sprzęt medyczny oraz narzędzia chirurgiczne pomagają nam uzmysłowić sobie, jak wyglądały konkretne zabiegi lecznicze. Bioarcheologiczna analiza próbek ziemi dostarcza dowodów w postaci fragmentów zwierzęcych kości, jaj pasożytów, pyłku roślin oraz nasion. Dzięki tego typu danym jesteśmy w stanie ustalić, jakie spożywano pokarmy, jakie stosowano leki oraz jakie były standardy higieny. Omawiane stanowiska archeologiczne obejmują te w Akce, Cezarei, Jerozolimie oraz Nablusie, a także zamki Belmont, Le Petit Gérin, Chastellet, w Pafos na Cyprze oraz Czerwoną Wieżę (al-Burj al-Ahmar). W niniejszej pracy starałem się połączyć informacje pozyskane z tekstów źródłowych z wnioskami płynącymi z odkryć archeologicznych, dzięki temu skojarzeniu otrzymujemy bowiem pełniejszy obraz dziejów. Mam nadzieję, że udało mi się pogłębić nasze rozumienie tego, jak skutecznie krzyżowcy i łacińscy osadnicy radzili sobie z wyzwaniami życia na Bliskim Wschodzie w wiekach średnich. 1* Adab (arab.) - współcześnie termin oznacza literaturę piękną; historycznie literatura adabowa łączyła dydaktyczne przesłanie z rozrywkowym stylem. (Wszystkie przypisy dolne pochodzą od tłumacza). Rozdział 1 Lekarze w państwach krzyżowych W ciągu dwustuletniej historii państw krzyżowych z Europy do wschodniego basenu Morza Śródziemnego przemieściło się prawdopodobnie kilkaset tysięcy ludzi. Nie dziwi więc, że znajdowały się wśród nich setki, a może nawet tysiące medyków. Liczba ta nadal będzie znacząca, nawet jeśli pominiemy lekarzy, dla których głównym celem pobytu na Wschodzie była nie praktyka zawodowa, lecz pielgrzymka do Jerozolimy. Dla wielu z nich podróż do Ziemi Świętej wynikała z obowiązku, gdyż musieli towarzyszyć szlachcie biorącej udział w wyprawach krzyżowych. Z kolei inni byli zobligowani do opieki nad rannymi żołnierzami w związku z kontraktami zawieranymi z władzami miast, z których wyruszały armie krzyżowe. Kolejni udawali się z Europy na Wschód, by zacząć nowe życie bądź w celach zarobkowych - podobnie jak żołnierze, rolnicy czy prostytutki. Mimo że w średniowiecznych kronikach znajduje się mnóstwo zapisów o działalności lekarzy na łacińskim Wschodzie, to oprócz opracowania Wickersheimera1 sprzed ponad pół wieku tylko w nielicznych pracach wymieniono ich nazwiska. Nic dziwnego, że źródła wspominają wyłącznie o najbardziej znanych osobach. Lekarze odbierali gruntowne wykształcenie i często kończyli studia medyczne w renomowanych ośrodkach, takich jak Salerno, Montpellier, Paryż, Bolonia czy Padwa2. Po kilku latach studiowania nauk wyzwolonych (gramatyka, retoryka, dialektyka, arytmetyka, astronomia, geometria i muzyka) otrzymywali tytuł mistrza (magister), dopiero dalszy etap, poświęcony teorii i praktyce medycznej, zapewniał im niezbędne kwalifikacje zawodowe. Nie oznacza to jednak, że grono lekarzy praktykujących podczas wypraw krzyżowych składało się wyłącznie z mistrzów. Wielu medyków nie zdobyło solidnego wykształcenia na uniwersytecie, lecz uczyło się rzemiosła w praktyce3. Na szczęście terminy definiujące zawód lekarza w średniowieczu pozwalają nam rozróżnić stopnie kompetencji zarówno praktycznych, jak i teoretycznych, choć ich zakres zmieniał się na przestrzeni lat4. W wiekach średnich lekarzy powszechnie określano mianem medicus, miege lub mire1* - pojęciami o szerokim znaczeniu. Jedni badali puls i mocz5 i na podstawie wywiadu przepisywali pacjentowi lekarstwa, zalecali zmianę diety, a w razie konieczności upuszczanie krwi. Wielu zajmowało się chirurgią i leczeniem ran. Niektórzy medycy zdobywali tytuł mi