Ebook Metapamięć. Perpektywa psychologiczna i kliniczna mobi,epub

da­nych szcze­gó­ło­wych. Jest to pa­mięć fak­tów i re­la­cji mię­dzy nimi; są to róż­no­rod­ne teo­rie, idee, sche­ma­ty (Ef­kli­des, 2006; Tu­lving, 1985a). W od­róż­nie­niu od pa­mię­ci epi­zo­dycz­nej, za­leż­nej od kon­tek­stu, ta ma cha­rak­ter po­za­kon­tek­sto­wy: dane są pa­mię­ta­ne nie­za­leż­nie od tego, w ja­kiej po­sta­ci zo­sta­ły za­pa­mię­ta­ne i w jaki spo­sób są przy­po­mi­na­ne (por. tak­że Schac­ter, Tu­lving, 1994; Squ­ire, Zola, 1996). Po­da­na po­wy­żej cha­rak­te­ry­sty­ka wie­dzy nie wy­czer­pu­je za­gad­nie­nia struk­tu­ry me­ta­pa­mię­ci. Ko­lej­ne pra­ce ak­cen­tu­ją szcze­gól­ną rolę, znaj­du­ją­cej się na sty­ku pa­mię­ci epi­zo­dycz­nej i se­man­tycz­nej, pa­mię­ci au­to­bio­gra­ficz­nej, gro­ma­dzą­cej fak­ty od­no­szą­ce się do Ja. Szcze­gól­ną, gdyż wy­zna­cza ona wie­dzę o so­bie (Je­stem tym, co pa­mię­tam). Za­rów­no re­la­cje z epi­zo­dycz­ną i se­man­tycz­ną pa­mię­cią, jak też struk­tu­ra tej pa­mię­ci, są róż­nie de­fi­nio­wa­ne. We­dle teo­rii hie­rar­chicz­nych, jej za­war­tość two­rzą mo­du­ły od­no­szą­ce się do: okre­sów ży­cia, ogól­nych wy­da­rzeń oraz wy­da­rzeń spe­cy­ficz­nych (Con­way, Ru­bin, 1993, za: He­aly, Wil­liams, 1999; Con­way, Pley­dell-Pe­ar­ce, 2000). Wszyst­ko to, w czym uczest­ni­czy­li­śmy jako ak­to­rzy lub cze­go by­li­śmy ob­ser­wa­to­ra­mi (epi­zo­dy), może zo­stać od­no­to­wa­ne w pa­mię­ci au­to­bio­gra­ficz­nej zgod­nie z chro­no­lo­gią wy­da­rzeń. W toku roz­wo­ju wie­dza ta ule­ga uogól­nie­niu, two­rząc ogól­ne cha­rak­te­ry­sty­ki do­ty­czą­ce sie­bie, ob­raz sa­me­go sie­bie, w tym ob­raz wła­snej pa­mię­ci. Pa­mię­tam swój eg­za­min wstęp­ny na stu­dia (1981), ale mogę go tak­że umiej­sco­wić w szer­szym kon­tek­ście, gdyż był to czas szcze­gól­ny dla Pol­ski. Pa­mię­tam, że przy­go­to­wy­wa­łam się do eg­za­mi­nów na I roku stu­diów w ten sam spo­sób co przed ma­tu­rą, a więc uwzględ­nia­łam to, że je­stem wzro­kow­cem i mu­szę wi­dzieć tekst, pod­kre­ślić naj­waż­niej­sze fak­ty, i co waż­ne, po­wta­rzać pew­ne kwe­stie gło­śno, gdyż wiem, że eks­po­zy­cja spo­łecz­na dzia­ła na mnie de­pry­mu­ją­co. A że z re­gu­ły spo­sób ten oka­zy­wał się sku­tecz­ny, zdo­by­wa­łam wie­dzę nie tyl­ko o tym, o czym się uczy­łam, ale i o swo­jej pa­mię­ci - o jej moż­li­wo­ściach i ogra­ni­cze­niach, czyn­ni­kach uła­twia­ją­cych i utrud­nia­ją­cych za­pa­mię­ty­wa­nie i przy­po­mi­na­nie (Czer­niaw­ska, 1986; Han­ka­ła, 2001; Ja­go­dziń­ska, 1986; Ma­ru­szew­ski, 2005). Za­tem, z fak­tów jed­nost­ko­wych, epi­zo­dycz­nych, moż­li­we sta­je się zbu­do­wa­nie sys­te­mu wie­dzy o so­bie. Tre­ści za­war­te w pa­mię­ci au­to­bio­gra­ficz­nej peł­nią róż­ne funk­cje: sprzy­ja­ją roz­wo­jo­wi oso­bo­wo­ści, two­rząc spój­ne Ja, wspo­ma­ga­ją roz­wią­zy­wa­nie pro­ble­mów i wy­ty­cza­nie przy­szłych pla­nów, umoż­li­wia­ją na­wią­zy­wa­nie re­la­cji spo­łecz­nych przez ko­mu­ni­ko­wa­nie Ja, wresz­cie, ze wzglę­du na su­biek­tyw­ny cha­rak­ter tej pa­mię­ci, po­zwa­la­ją trwać po­mi­mo zmie­nia­ją­cych się wa­run­ków we­wnętrz­nych i ze­wnętrz­nych (Hol­land, Ken­sin­ger, 2010). Kwe­stie funk­cji pa­mię­ci au­to­bio­gra­ficz­nej na­le­ży uzu­peł­nić o naj­bar­dziej istot­ne py­ta­nie - w jaki spo­sób two­rzo­ne są i wy­do­by­wa­ne in­for­ma­cje o so­bie? Od­po­wie­dzi na to py­ta­nie na­wią­zu­ją do sfor­mu­ło­wa­nej przez Ulri­ca Ne­is­se­ra w książ­ce Co­gni­ti­ve psy­cho­lo­gy (1967) tezy, uzna­wa­nej za ma­ni­fest nur­tu kon­struk­ty­wi­stycz­ne­go w psy­cho­lo­gii po­znaw­czej. Teza ta, po­cząt­ko­wo od­no­szo­na do pro­ce­sów spo­strze­ga­nia, wska­zy­wa­ła, iż czło­wiek jest twór­cą rze­czy­wi­sto­ści, two­rzy ją i in­ter­pre­tu­je zgod­nie ze sche­ma­ta­mi; po­dob­nie funk­cjo­nu­je pa­mięć au­to­bio­gra­ficz­na - wie­dza o so­bie jest gro­ma­dzo­na i po­rząd­ko­wa­na we­dług pew­nych za­sad (np. oso­bi­stych ce­lów), a przy­po­mi­na­nie da­nych z tej pa­mię­ci nie jest tyl­ko ich od­twa­rza­niem, a jest kon­struk­cją, in­ter­pre­ta­cją, wręcz two­rze­niem rze­czy­wi­sto­ści i sie­bie (np. Ro­bin­son, Swan­son, 1990). Teza ta wska­zu­je, iż pa­mięć au­to­bio­gra­ficz­na jako pod­sta­wa wie­dzy me­ta­pa­mię­cio­wej jest (meta)re­pre­zen­ta­cją po­zn