Ebook Mitologia estońska i liwska mobi,epub

cze (zwłaszcza z zakresu rybołówstwa) i nazwy pożywienia. Ponieważ już wiemy, gdzie dokładnie lokalizować Estonię na mapie Europy zajmijmy się jej regionami. Estonia to kraj niewielki obszarowo, ale silnie zróżnicowany regionalnie. Główną przyczyną takiego stanu rzeczy jest fakt, iż poszczególne części tego kraju przez wieki były poddawane, w różnych okresach historycznych i ze zmienną intensywnością, wpływom i naciskom kultur i języków: rosyjskiej, niemieckiej, szwedzkiej, duńskiej, fińskiej, i wreszcie w drugiej połowie XVI i pierwszej XVII wieku - polskiej. Do regionów przypisane są dialekty językowe, stąd występująca wielość wariantowych nazw i imion na te same przedmioty, obiekty, zjawiska, istoty i nawet zwierzęta. Kierując się od morza w głąb lądu, na estońskich wyspach jest używany dialekt2 : saarte - wyspiarski, na zachodnim wybrzeżu ludzie mówią w dialekcie läänne - zachodnim. Centrum kraju wraz z Tallinnem, stanowiące blisko połowę obszaru całego kraju to strefa stosowania dialektu kesk - środkowego. Ten dialekt stał się podstawą współczesnego literackiego języka estońskiego Bezpośrednio nad jeziorem Pejpus mówi się w dialekcie ida - wschodnim, bardziej na północ spotkamy się z dialektem: rannik - przybrzeżnym. Południowy wschód kraju jest podzielony na trzy dialekty, najbliżej morza, ale nie docierając doń, sytuuje się matecznik dialektu mulgi - przejściowego, wokół miasta Tartu panuje dialekt Tartu - tartuski, a głębokie południowo-wschodnie rubieże to region występowania dialektu V?ru - jego nazwa pochodzi od wiodącej prowincji tego regionu - V?rumaa. Ciekawe i znamienne jest to, iż właśnie teraz już po wejściu Estonii do Unii Europejskiej proces odbudowy zasięgu używania języka V?ru uległ znacznemu przyśpieszeniu. Jedną z gwar tego dialektu posługują się rdzenni Setu, mieszkający obecnie po obu stronach granicy estońsko-rosyjskiej. Dialekt V?rumaa dziś jest uznawany za odrębny drugi język estoński. Innymi jego nazwami są między innymi: język Ugandi lub estoński język południowo-wschodni. Historycznie język estoński wyodrębnił się z pierwotnego ogólnofińskiego języka (przyjmuje się, że do I wieku naszej ery), obok fińskiego, karelskiego, liwskiego i paru innych. Podział dialektyczny języka estońskiego wyróżnia grupę południową i północną. Według klasyfikacji prof. Łucji Okulicz-Kozaryn dialekt południowy jest dość jednolity, przeciwnie dialekt północny, który dzieli się na grupę zachodnią i wschodnią. Grupa północno-zachodnia, na której opiera się język literacki, zbliżona jest bardziej do języka fińskiego niż do grupy południowej estońskiego. Regiony geograficzne i etnograficzne Estonii są następujące: zasadniczo północna część kraju przy zatoce Fińskiej nosi nazwę Viru/Virumaa po polsku Wirunia, wschodnia część tego regionu, którego największym miastem jest Narwa, obecnie w znacznym stopniu zruszczona nazywa się Ida Virumaa - Wschodnia Wirunia, dawna nazwa tego regionu to Alutaguse. Z Virumaa wyróżnia się podregiony wokół Tallinna Harija/Harjumaa. Wokół portu i kurortu Haapsalu - Lääne/Läänemaa, w którym przechowały się pewne naleciałości szwedzkie. Region Järvamaa, bardziej w centrum, ogniskuje się przy mieście Paide - pol. Biały Kamień. Bardziej na południe znajdują się regiony licząc od strony morza w głąb lądu: Pärnumaa, Viljandi, Tartumaa i V?rumaa. Przy czym południowo-wschodnie krańce tego ostatniego są zaliczane do Setumaa - kraju Setów. Odrębnym regionem etnograficznym są wyspy Sarema - est. Saaremaa o powierzchni 2922 km2, nosząca polską nazwę Ozylia, od starej niemieckiej Ősel i mniejsza Hiuma est. Hiiumaa, powierzchnia 989 km2 dawna szwedzka nazwa Dagö - Wyspa Dnia. Ogólnie wyspy stanowią około 9% powierzchni całego kraju. Estonia posiada ponad 1550 wysp, w większości niezamieszkałych. Końcówka maa, tak często spotykana w estońskich nazwach oznacza: ziemia. Estonia to kraj płaski, bagnisty. Obszary bagniste, moczarowe podmokłe zajmują około 20% powierzchni kraju, ale jest to kraj przede wszystkim zalesiony. W Estonii lasy pokrywają 43% powierzchni kraju, z czego sosna stanowili 46%, brzoza 28% i świerk - 20%. Ziemie estońskie są północną granicą naturalnego występowania dębu. W ludowym nazewnictwie estońskim dąbrowa nosi miano dumne lasu Taary, sośniak jest nazywany królewskim lasem, brzezina to las panieński, a lasy olchowe, tak często porastające ten bagnisty kraj, są nazywane lasami sierocymi. W średniowieczu przodkowie dzisiejszych Estończyków: chłopi, rybacy, rzemieślnicy i bardzo cieniutka warstwa mieszczańska określali się aż do połowy XIX wieku jako ,,maamees" lub ,,maarahvas", czyli ,,ludzie ziemi" - co oznacza także ,,ludzi ze wsi". Po raz pierwszy wyrażenia ,,naród estoński" użył Johan Voldemar Jannsen (1