Ebook Myślenie jest głupie mobi,epub

­ży­li coś nie­zwy­kłe­go, po­nad 90 proc. od­po­wia­da, że nie. Wów­czas po­ka­zu­ję film jesz­cze raz, tym ra­zem bez za­da­nia ra­chun­ko­we­go. Wte­dy wszy­scy wi­dzą go­ry­la, albo może ja­kie­goś fana w prze­bra­niu mał­py, któ­ry naj­spo­koj­niej prze­cho­dzi so­bie obok gra­czy, w po­ło­wie dro­gi zwra­ca się w stro­nę ob­ser­wa­to­ra, ude­rza się pię­ścia­mi w pierś i spa­ce­ru­je da­lej - przez pięć dłu­gich se­kund. ,,Śle­pi ob­ser­wa­to­rzy" pa­trzy­li na tę po­stać przez całe pięć se­kund. Już sama myśl o tym, że lu­dzie nie wi­dzą waż­nych rze­czy, choć mają je przed ocza­mi, bu­dzi lęk. Jed­no­cze­śnie do­sko­na­le zna­my to z co­dzien­ne­go ży­cia. Nie wi­dzi­my lasu zza drzew; szu­ka­my oku­la­rów, któ­re mamy na no­sie. Kla­sycz­nym przy­kła­dem jest mał­żo­nek, któ­ry nie do­strze­ga no­wej fry­zu­ry swo­jej part­ner­ki. Mniej za­baw­nie jest, kie­dy żona wno­si o roz­wód, bo do nie­go nie do­tar­ło, że ona od lat na próż­no pró­bu­je po­wie­dzieć mu o swo­im nie­za­do­wo­le­niu. Jak mało wi­dzi­my, po­ka­zu­je na przy­kład nie­win­na sztucz­ka ze ,,zni­ka­ją­cym kciu­kiem". Wy­cią­gnij­cie przed sie­bie dło­nie kciu­ka­mi do góry. A te­raz za­mknij­cie jed­no oko, a dru­gim pa­trz­cie na pa­zno­kieć kciu­ka znaj­du­ją­ce­go się na­prze­ciw­ko. Nie ru­szaj­cie tym kciu­kiem, za to za­cznij­cie prze­su­wać dru­gą rękę. Je­śli znaj­dzie się ona w okre­ślo­nym miej­scu, kciuk znik­nie na tle, na przy­kład ta­pe­ty. Li­nia pro­sta, po­pro­wa­dzo­na od pal­ca do oka, ury­wa się wła­śnie w ,,mar­twym punk­cie". ,,Mar­twy punkt" od­kry­to do­pie­ro w po­ło­wie XVII wie­ku. Nasi przod­ko­wie nie wie­dzie­li o nim przez mi­lio­ny lat - dziś rów­nież nie zda­je­my so­bie spra­wy z jego ist­nie­nia. Nie wi­dzi­my, że nic nie wi­dzi­my - tak ten stan rze­czy opi­sał fi­lo­zof He­inz von Fo­er­ster. Po­tocz­ne po­ję­cie ,,mar­twy punkt" wią­że się z tzw. plam­ką śle­pą - miej­scem na siat­ków­ce oka, któ­re nie prze­ka­zu­je in­for­ma­cji do mó­zgu. W tym miej­scu zbie­ga­ją­ce się włók­na ner­wu wzro­ko­we­go prze­cho­dzą przez siat­ków­kę do mó­zgu. Miej­sce to jest cał­ko­wi­cie po­zba­wio­ne re­cep­to­rów, dla­te­go też jest nie­czu­łe na świa­tło. Czło­wiek nie wi­dzi bra­ku, mózg uzu­peł­nia więc bra­ku­ją­ce dane, aby nie za­kłó­cić pro­ce­su wi­dze­nia. Cza­sa­mi jed­nak po­peł­nia błą Złudzenia i rozczarowanie Któż ich nie zna: ilu­zje optycz­ne, za­ska­ku­ją­ce ob­raz­ki. Ta­kie, jak na przy­kład na stro­nie pią­tej tej książ­ki: nie­któ­re li­nie wy­da­ją się być pro­ste, a inne krzy­we. Błąd mo­że­my od­kryć i uzmy­sło­wić so­bie le­piej za po­mo­cą zwy­kłej li­nij­ki. Na­tych­miast sta­je się wte­dy ja­sne: ule­gli­śmy złu­dze­niu optycz­ne­mu. Za­ska­ku­ją­ce jest, że gdy tyl­ko odło­ży­my li­nij­kę, ule­ga­my mu po­now­nie. Moż­na by po­wie­dzieć, że ni­cze­go się w cza­sie ostat­niej mi­nu­ty nie na­uczy­li­śmy. Prze­cież to prak­tycz­nie nie­moż­li­we, aby­śmy znów mie­li wra­że­nie, że li­nie są rów­no­le­głe. Mimo że na­sza wie­dza jest po­praw­na, per­cep­cja wpro­wa­dza nas w błąd. Wi­dze­nie na­le­ży do umie­jęt­no­ści, któ­re po­sie­dli­śmy w naj­wyż­szym stop­niu. Dla tego pro­ce­su za­re­zer­wo­wa­na jest znacz­na część na­sze­go mó­zgu i wie­le sza­rych ko­mó­rek. Je­śli jed­nak w cza­sie po­strze­ga­nia, czy­li czyn­no­ści, któ­rą po­tra­fi­my wy­ko­ny­wać tak do­brze, wy­stę­pu­ją po­waż­ne błę­dy, to jak wy­so­kie jest praw­do­po­do­bień­stwo, że błę­dy wy­stą­pią rów­nież w cza­sie in­ne­go pro­ce­su, w któ­rym już nie bę­dzie­my tak do­brzy? Na przy­kład w chwi­li po­dej­mo­wa­nia waż­nych de­cy­zji fi­nan­so­wych. Ewo­lu­cja nie wy­kształ­ci­ła u nas ob­sza­ru w mó­zgu, któ­ry był­by za nie od­po­wie­dzial­ny, albo ja­kichś spe­cjal­nych na­rzą­dów. Jest więc dość praw­do­po­dob­ne, że tak­że tu po­peł­nia­my o wie­le wię­cej błę­dów, niż są­dzi­my - i że ich w ogó­le nie za­uwa­ża­my. W po­rów­na­niu do złu­dzeń optycz­nych złu­dze­nia po­znaw­cze są o wie­le trud­niej­sze do wy­kry­cia. Dla­te­go w ni­niej­szej książ­ce przyj­rzy­my się wy­bra­nym złu­dze­niom, w efek­cie któ­rych po­dej­mu­je­my de­cy­zje. Spe­cja­li­ści na­zy­wa­ją je znie­kształ­ce­nia­mi po­znaw­czy­mi. Mniej wię­cej trze­cia czę