Ebook Namiętności mobi,epub

j), zazdrość (kompleks Otella), żądza władzy (Hamlet, Makbet), ale też hazard (Aleksy Iwanowicz) czy chciwość (Skąpiec) mają z sobą więcej wspólnego, niż to się na ogół wydaje. Przyjrzyjmy się najważniejszym cechom namiętności. PO PIERWSZE, INTENSYWNOŚĆ O namiętnościach z pewnością nie mówimy wtedy, gdy doświadczany stan emocjonalny jest niezbyt silny. Tak więc nie przyjdzie nam do głowy, aby użyć tego terminu, gdy ktoś zaledwie zainteresował się inną osobą. Jego miejsce stanie się uzasadnione dopiero wtedy, kiedy ów ktoś będzie nieprzerwanie i intensywnie skupiony na jakimś obiekcie swoich uczuć. Nie wtedy, gdy ktoś (coś) się komuś tylko podoba, ale wtedy, gdy zdaje mu się, że nie może bez tego kogoś lub czegoś żyć. Nie powiemy o namiętności wtedy, gdy ktoś pragnie odrobiny wpływu, kontroli, skuteczności, powiemy natomiast wtedy, gdy opanowuje go silna potrzeba (a może lepiej: żądza) władzy. Nie powiemy, że człowiek oszczędny jest opanowany namiętnością do pieniędzy, natomiast powiemy tak o człowieku, którym kieruje niepohamowana chciwość. Nie użyjemy słowa ,,namiętność" w odniesieniu do uczestnika loterii książkowej, ale użyjemy go wobec osoby, która gra nieustannie o wysokie stawki, a kiedy gra, to musi się liczyć z przegraną, bo taka jest natura hazardu. Porzekadło hazardzistów głosi, że w kasynie wprawdzie można wygrać, za to trzeba przegrać. Pierwsza właściwość emocji lub uczuć, do których możemy zastosować termin ,,namiętność", to zatem intensywność. Im większa jest intensywność tych stanów emocjonalnych, tym łatwiej nazwać je namiętnością. Im coś jest dalsze od chłodnego dystansu do rzeczywistości i im bliższe szaleństwa, tym więcej w tym namiętności. Widać, że (wypadnie tu nawiązać do Nico Frijdy) namiętności zbudowane są na priorytetowych w danym momencie życia interesach człowieka (Frijda, 1989, 1986). Przedmiot ludzkiej namiętności jest ważniejszy niż cokolwiek innego i to on dyktuje niemal wszystkie zachowania. To stan, o którym mówimy, że człowiek ma tylko jedno w głowie. Jedno, bez przerwy i intensywnie. Choć czas trwania nie jest bez znaczenia, to intensywność pozostaje tu cechą kluczową. PO DRUGIE, NIEODPARTOŚĆ Istotną cechą różnych namiętności jest to, że trudno im się oprzeć. Obiekty namiętności są (lub stają się źródłem) bardzo silnych, niedających się zignorować pokus. Stają się w pewnym sensie imperatywem kategorycznym, podporządkowującym niemal wszystkie myśli i niemal wszystkie poczynania człowieka przeżywanej przezeń namiętności. Pod tym względem namiętność przypomina uzależnienie, bo nawet w chwili refleksji nad własnym postępowaniem pomimo świadomości ciemnej strony swojego stanu emocjonalnego zawsze znajdziemy alibi, jakieś mniej lub bardziej udane uzasadnienie, usprawiedliwienie własnych postępków. Najczęściej jednak nie jest ono specjalnie potrzebne, bo jak się powiada: ,,rzeczy dzieją się same". Myśl o obiekcie namiętności, widok takiego obiektu, skojarzone z nim rzeczy - wszystko to działa jak bodziec spustowy. Oznacza to, że intensywne staje się jeszcze intensywniejsze. Cała literatura - od Gilgamesza, Biblii czy Iliady i Odysei poczynając, a na powieściach kryminalnych Heninga Mankella czy Stiega Larssona skończywszy - to niekończąca się opowieść czy to o urodzie życia, czy też - częściej - o nędzy życia ludzi owładniętych namiętnościami, którym oprzeć się nie potrafili. PO TRZECIE, APRIORYCZNOŚĆ Namiętności na wiele sposobów przypominają sądy aprioryczne. Są pod tym względem podobne do uprzedzeń, tyle tylko, że są to najczęściej (wyjątkiem jest nienawiść) uprzedzenia pozytywne, a nawet skrajnie pozytywne. Namiętność nie wymaga uzasadnienia, raczej sama pełni funkcję uzasadnienia. Namiętność jest dla przeżywającego ją podmiotu oczywistością i pociąga za sobą inne oczywistości. Wiadomo, że człowiek owładnięty namiętnością znajduje się w dość złożonej sytuacji psychologicznej - nie ma bowiem wyboru. Ma tylko jedno wyjście: zdobywać i zdobyć obiekt pożądania. Zdobyć kobietę albo mężczyznę, zdobyć władzę, zgromadzić pieniądze, rozbić bank w kasynie. A kiedy pojawia się trudność - on (lub ona) nie chce, władza ucieka, pieniądze gromadzą się zbyt wolno, a w kasynie się przegrywa - wtedy chęć zdobycia obiektu pożądania staje się jeszcze silniejsza, by nie powiedzieć: obsesyjna. Bez potrzeby wyjaśniania, tłumaczenia, uzasadniania. Innymi słowy, nakazem kontynuacji działań motywowanych namiętnościami, nakazem niewymagającym uzasadnienia, jest i powodzenie w zdobywaniu obiektu namiętności, i - kto wie, czy nie bardziej - niepowodzenie. PO CZWARTE, NIENASYCENIE Podstawową właściwością namiętności jest ich nienasycenie. Dodatnie sprzężenie zwrotne. Dobrze opisa