Ebook Nienawistna wrogość. Szkice z filozofii bezpieczeństwa mobi,epub

lo­nym try­bem ba­dań nie dla­te­go, że uwa­ża się go za we­wnętrz­nie do­sko­na­ły, lecz dla­te­go, że pra­gnie się spraw­dzić, do­kąd on pro­wa­dzi. Fi­lo­zo­fię le­żą­cą u pod­staw ta­kiej po­sta­wy uczest­ni­ka na­zwę fi­lo­zo­fią prag­ma­tycz­ną. Fi­lo­zo­fia prag­ma­tycz­na może roz­wi­jać się je­dy­nie wów­czas, gdy tra­dy­cje, któ­re mają być osą­dzo­ne, i bieg wy­pad­ków, na któ­ry na­le­ży wpły­nąć, wi­dzia­ne są jako pro­wi­zo­ria, a nie jako trwa­łe skład­ni­ki my­śle­nia i dzia­ła­nia"4. Taki wła­śnie pro­wi­zo­rycz­no-prag­ma­tycz­ny cha­rak­ter ma ta pra­ca, bę­dą­ca w grun­cie rze­czy je­dy­nie ra­por­tem z po­szu­ki­wań. Przed­mio­tem po­szu­ki­wań były eg­zem­pli­fi­ka­cje nie­na­wi­ści, punk­tem wyj­ścia zaś kil­ka hi­po­tez do­ty­czą­cych res­sen­ti­ment, czy­li kom­pen­sa­cyj­nej nie­na­wi­ści, za­ry­so­wa­nych w mo­jej pierw­szej książ­ce po­świę­co­nej temu za­gad­nie­niu, a tu na­zy­wa­nych kon­cep­cją kom­pen­sa­cyj­nych trans­for­ma­cji war­to­ści. Bar­dzo moc­no in­spi­ro­wa­ne są te roz­my­śla­nia nad kom­pen­sa­cyj­ną nie­na­wi­ścią nie­tz­sche­ań­ski­mi ana­li­za­mi tego zja­wi­ska, ale też i dość moc­no wy­cho­dzą poza to, co za­warł w swych dzie­łach, i nie ogra­ni­cza­ją się do cha­rak­te­ry­styk je­dy­nie (poza co rzad­ko wy­cho­dzi­ły pra­ce po­świę­co­ne tej pro­ble­ma­ty­ce), lecz pró­bu­ją wnik­nąć w to, co w tej kwe­stii jest chy­ba naj­waż­niej­sze - w prze­mia­nę war­to­ści (stąd ta może nie­co przy­dłu­ga na­zwa, któ­ra po­win­na być chy­ba jesz­cze dłuż­sza, gdy­by chcieć uwzględ­nić w niej to, jak żyją i jak zmie­nia­ją się war­to­ści - naj­czę­ściej nie w po­je­dyn­kę, lecz w sys­te­mach). Do po­szu­ki­wań przy­stę­po­wa­łem uzbro­jo­ny w dys­tynk­cję dzie­lą­cą nie­na­wiść na endo- i eg­zo­gen­ną. To pro­ste na­rzę­dzie pod­su­wa nie tyl­ko Nie­tz­sche w teo­rii res­sen­ti­ment, ale i naj­bar­dziej po­wierz­chow­na wie­dza na te­mat naj­więk­szych róż­nic mię­dzy nie­na­wist­ni­ka­mi, bu­do­wa­na głów­nie z in­for­ma­cji o związ­kach roz­ma­itych wy­ra­zów nie­na­wi­ści ze zda­rze­nia­mi mo­gą­cy­mi być ich za­rze­wiem i ,,uzu­peł­nia­na" naj­prost­szy­mi spe­ku­la­cja­mi na te­mat tych jej wy­ra­zów, któ­rych nie uda­ło się zwią­zać z żad­ną ze­wnętrz­ną wo­bec nie­na­wist­ni­ka przy­czy­ną, co w na­tu­ral­ny spo­sób za­wsze każe szu­kać jej w nim. Eg­zem­pli­fi­ka­cji w ta­kiej ma­te­rii jak tu oma­wia­na szu­ka się głów­nie po to, by wy­ci­snąć z nich wię­cej in­for­ma­cji na te­mat wy­spe­ku­lo­wa­nych hi­po­tez. (Spraw­dza­nie ich to pieśń od­le­głej przy­szło­ści. Na tym eta­pie po­zna­wa­nia ta­kich zło­żo­nych zja­wisk nie ma co o tym my­śleć. Moż­na uda­wać, co czę­sto się zda­rza hu­ma­ni­stom za­fa­scy­no­wa­nym ści­sło­ścią, prze­ciw­ko któ­rej nic nie mam poza nie­wia­rą wspar­tą zły­mi do­świad­cze­nia­mi, ale ja nie z tych). Po­szu­ki­wa­nia roz­po­czą­łem od en­do­gen­nej nie­na­wi­ści w ob­sza­rach pod­su­wa­nych przez kon­cep­cję kom­pen­sa­cyj­nych trans­for­ma­cji war­to­ści, tj. tam, gdzie eks­tre­mizm wspie­ra fun­da­men­ta­li­stycz­na, ab­so­lu­ty­stycz­na ide­olo­gia bądź ta­kie pra­gnie­nia, gdzie wy­stę­pu­je się prze­ciw obo­wią­zu­ją­cym po­rząd­kom war­to­ści itd., po­dług po­pu­lar­ne­go sche­ma­tu kom­pen­sa­cyj­nej kon­wer­sji, czę­sto wy­ko­rzy­sty­wa­ne­go w ob­ja­śnia­niu roz­ma­itych bun­tów prze­ciw­ko war­to­ściom do­mi­nu­ją­cym i róż­nym in­nym po­rząd­kom. Wy­ni­ki po­szu­ki­wań (pew­ną ich część) po­mie­ści­łem w roz­dzia­le po­świę­co­nym kom­pen­sa­cyj­nej nie­na­wi­ści. Za po­szu­ki­wa­nia­mi eg­zem­pli­fi­ka­cji tego, co umie­ści­łem na dru­gim krań­cu dys­tynk­cji, nie sta­nę­ła żad­na teo­ria; na ich kształt naj­więk­szy wpływ mia­ły do­świad­cze­nia z wy­wia­du, któ­rym za­koń­czy­ły się po­szu­ki­wa­nia eg­zem­pli­fi­ka­cji kom­pen­sa­cyj­nej nie­na­wi­ści. Pod­su­nę­ły mi one ideę wy­ko­rzy­sta­nia w ta­kich ba­da­niach sie­cio­wych na­rzę­dzi zde­per­so­na­li­zo­wa­nej ko­mu­ni­ka­cji (co mo­gło­by uła­twić i przy­spie­szyć pra­ce), a to wy­ma­ga wy­zna­cze­nia w mia­rę jed­no­rod­nych ob­sza­rów, w któ­rych in­te­re­su­ją­cy nas fe­no­men (na ra­zie je­dy­nie ,,po­stu­lo­wa­ny