Ebook Niewiasty, bądźcie ostrożne! mobi,epub

ekonaniom, głoszenia własnych sadów i poglądów. No i dużej porcji poczucia humoru wobec świata, samego siebie i czytelnika gazety. Co zauważał Mostowicz w latach 1925-28, w burzliwym czasie przemian politycznych (majowy zamach stanu 1926), gospodarczych (wprowadzenie nowego pieniądza - złotówki - 1924), społecznych (migracje ludności), prawnych i obyczajowych? Oczywiście, krótki felieton w gazecie codziennej to nie traktat, rozprawa czy referat. A i czytelnik szczególny, niezbyt wyrobiony intelektualnie, społecznie i kulturowo. Chciał więc go ,,uczyć bawiąc, bawić ucząc". Podejmował w wybranych do tego tomu felietonach tematy społeczne stanowiące bolączki dnia codziennego. Najpierw tedy ułomne prawo lokatorskie, trudne sprawy mieszkaniowe. Brak lokali, paskarskie ceny ich wynajmu, dublowana etykieta kamieniczników. A potem wyliczanka społecznych ,,siedmiu grzechów głównych": życie nad stan, snobizm środowiskowy, marnotrawstwo dóbr i pieniądza, ale przede wszystkim twórczych talentów, inercja społeczna, negatywizm i bezideowość. I rozpanoszone po I Wojnie chamstwo półinteligentów, a właściwie półludzi, którzy (...) jeszcze z małp nie wyrośli, apele o higienę codzienną, o mycie się dosłowne i powszechne. I kult niekompetencji w wielu dziedzinach z polityką włącznie, gdzie szewc chleb piecze, piekarz buty szyje (...) maszynista oświatą się zajmuje (...) agronom sprawiedliwością. ,,Wszystko już było" powie w tym miejscu Czytelnik. Tak też mówi i TDM - felietonista. Widzi wszakże różnice: dawniej się tego wstydzono, a dziś nie. Warto może wnikliwie wczytać się w słowa sprzed blisko już stu lat, z okresu pierwszej dziesiętnicy Wolnoś Ten tom Tekstów niewydanych przynosi także pierwociny literackie Dołęgi. Debiutancka drobnostka Sen pani Tuńci jest jedynie dość zabawną humoreską, niewartą może uwagi, gdyby nie pewien fakt świadczący, jak mocno osadzony był Mostowicz w swoim czasie, w swojej rzeczywistości. W tym literackim drobiazgu ujął ironicznie powszechne w latach dwudziestych zainteresowanie zjawiskami parapsychologicznymi, okultystką, naukami tajemnymi. W swej dojrzałej twórczości Mostowicz będzie to zjawisko często przedstawiał. Wystarczy powołać się tu na powieść Doktor Murek zredukowany, w której ukazuje podskórny mechanizm owych zjawisk parapsychologicznych i ,,czarnej magii". Bohaterka tej opowiastki, pani Tuńcia, to zapowiedź wielu postaci kobiecych z wyższych i średnich warstw społecznych w kolejnych powieściach Dołęgi. Wyraźnie inny charakter ma Opowieść o duchu. Z przedwczoraj. O tym, że był to tekst ważny dla samego autora świadczy znamienny fakt: oto Sen pani Tuńci podpisany był monogramem: , Opowieść o duchu zaś pełnym nazwiskiem i po raz pierwszy użytym przydatkiem herbowym: T. Dołęga-Mostowicz. Na oczach więc czytelnika następuje przemiana: dziennikarz-felietonista staje się literatem-pisarzem. Ale to nie koniec zaskoczeń: opowiadanie drukowane jest w dniu 3-im maja 1925 roku, najważniejszego wówczas święta narodowego, w dniu rewii Ducha polskiego, jego nieużytej tężyzny, jego żywotności i siły. Tekst Dołęgi wyraźnie wpisuje się w patriotyczną tradycję obchodów święta Trzeciego Maja, eksponując zapomniany, a ważny, fragment historii narodu polskiego, sprawę prześladowań Polaków - wyznawców religii katolickiej na kresach litewsko-podlaskich. Według przynależności religijnej władze carskie ustalały na tych terenach przynależność narodową. Pod koniec XIX wieku carat rozpoczął akcję wynarodowiania Polaków, mieszkańców tamtych regionów, przez przymusowe przypisywanie ich do wyznania prawosławnego. Oznaczało to przymusową rusyfikację dziesiątków tysięcy ludzi. Bohaterska więc walka katolików, ich opór wobec działań caratu, nabierały charakteru oporu narodowo-patriotycznego. Szczególną role w tej walce spełniali katoliccy księża-patrioci, mobilizujący i organizujący opór mas chłopskich, głównie w formach nadawania obrzędom religijnym wymiaru patriotycznego. Fakt, że bohaterem opowieści uczynił Dołęga ks. Jana Tucholskiego, postać realną, noszącą prawdziwe imię i nazwisko, świadczy wyraźnie o wspomnieniowym, autobiograficznym charakterze tekstu. Dorastający na tym terenie autor z pewnością znał i spotykał takie postaci, jak ks. Jan Tucholski. Na marginesie warto zaznaczyć, że Mostowicz w całej niemal swej twórczości wykorzystywał własne doświadczenia życiowe, sytuacje, spotykanych ludzi, ich charaktery i przeżycia. Warto także przypomnieć, że podejmując tak ważne i trudne sprawy z kart naszej historii, miał TDM wielu wybitnych poprzedników, a i współczesnych: Konopnicka, Żeromski, Weyssenhoff, Junosza-Szaniawski, a nade wszystko Reymont. Jego opowiadania i wstrząsający reportaż Z ziemi chełmskiej znał Dołęga z pewnością, a nawet posłużył się w