Ebook Niewygrana wojna mobi,epub

szytkie dostatki wasze, które we włości macie, zabrać, żony, dzieci wyścinać każę [...]. Ażeby ta obietnica moja do skutku swego przyszła, dotąd nie zejdę z Ukrainy dokąd upokorzeniem i oddaniem tego zdrajcy uspokojony nie będę[39]. Groźbom Potockiego towarzyszyły ruchy wojsk koronnych, które opuściły zimowe kwatery wokół Baru i przesunęły się w kierunku Korsunia[40]. Na tym aktywny przemarsz na wschód się skończył. Wydaje się, że hetman ciągle liczył na rozwiązanie problemu kozackiego siłą perswazji i lekceważył powstańców, pamiętając o swoim słynnym zwycięstwie pod Kumejkami w 1637 r. (swoją pogardę, zwłaszcza w stosunku do czerni, zachował aż do śmierci)[41]. Raz groził, że zniesie Kozaków, innym razem obiecywał im miłosierdzie. Tym bardziej że Władysław IV domagał się rozwiązania konfliktu na drodze pokojowej, pozwalając ostatecznie Kozakom wyruszyć nad Morze Czarne. Jednak próby rozwiązania przez monarchę tego ostrego konfliktu z odległości 900 km (Warszawa) czy 800 km (Grodno, Wilno) nie mogły dać pożądanego rezultatu[42]. Chmielnicki aktywnie korzystał z takiego pasywnego zachowania elit koronnych. Najpierw ulegle pisał do Potockiego, wyjaśniając przyczyny nieposłuszeństwa oraz napominając krzywdy, które dotknęły zarówno jego samego, jak i całe Wojsko Zaporoskie: Widzi Pan Bóg, żeśmy nie z pychy, ani myśląc o żadnej swej woli, ale z wielkich bied i krzywdzenia swego od ich mciów panów urzędników ukrainnych, nam stawałych, porzuciwszy żony i dzieci i chudoby swoje, że niebezpieczni będąc i zdrowia swego, których nam towarzystwo naszego tak wiele obrano, ograbiono, z własnych dóbr ich powyganiano, drugich na śmierć pozabijano, pokaliczono niemało, że już od takich bied i zbytków niemałych i w domach swych spokojem osiedzieć nie mogąc, musieliśmy na zwykłe miejsca na Zaporoże uciekać, widząc że ni od kogo nie mamy obrony, ani na pisania mści pana nie słuchają, ani na rozkazanie i wolą nie dbają, co dalej, to gorze nad nami się zbytkują[43]. Z czasem ton listów wodza kozackiego się zmienił. W połowie marca (ok. 20 marca), zadowolony zawarciem sojuszu z Tatarami, Chmielnicki przedstawił Potockiemu wygórowane warunki: O Kozakach to słychać że się nie chcą jednać aż by Jego Mść Pan krakowski [Potocki - ] z pola zjechał z wojskiem, druga, żeby im wolno było na morze iść, trzecia żeby wszystkich pułkowników i starszych nad nimi Lachów alias Polaków nie było, tylko z ich narodu, a żeby według dawnych praw in libertate żyć mogli[44]. Oczywiście, były one nie do przyjęcia. Rotmistrz Adam (Mikołaj?) Chmielecki i pułkownik czehryński Krzyczewski, wysłannicy Potockiego na Sicz z ostatnim wezwaniem do pokoju, zostali przyjęci przez Kozaków bardzo wrogo: zaś w majdanie Chmielnicki [Chmielecki - ] i jego assistentes srogich głosów odpowiedzi i huczków się nasłuchali[45]. Powstańcy oczywiście ukryli przed posłami fakt porozumienia z Tatarami: Jak stricte między sobą stali [Kozacy - ], że się Chmielnicki [Chmielecki - ] o niej [ugodzie z Tatarami - ] dowiedzieć nie mógł[46]. Otrzymawszy od Chmieleckiego informację o daremności dalszych rozmów pokojowych, hetman Potocki zwołał radę wojenną i zaczął planować dużą wyprawę przeciwko powstańcom. Stało się jasne, że wojny nie uda się uniknąć: Nie będzie bez srogiego krwi rozlania, który już zaczął ten zdrajca Chmielnicki[47]. Ale gdy w końcu marca hetman koronny wreszcie zdecydował się stłumić powstanie siłą, było już za późno. Chmielnickiemu udało się opóźnić początek karnej ekspedycji wojsk koronnych na Zaporoże: ?? ????? [do M. Potockiego - ] ????? ???????????? [...] ????, ?? ????? ????? ??????? ? ???????? ??????? ? ???????? ?? ?????????? ???? ????????? ???????????? ??? ??????? ????. ??? ????? ????????????? ??????????[48]. W ciągu tych kilku miesięcy aktywnie poszukiwał sojuszników i organizował swoją armię. Chmielnicki nie miał wielkiego wyboru w poszukiwaniu sprzymierzeńców. W grę wchodziły tylko Moskwa i Chanat Krymski: nie myślę [tzn. Chmielnicki - ], że trzeba nam u nikogo prosić pomocy prócz Moskali i Tatarów[49]. Z Moskwą jednoczyła Kozaków wspólna religia, tradycje i dawne związki, zarówno wojenne, jak i handlowe. Jednak w Moskwie pamiętano o pochodzie Piotra Sahajdacznego pod mury Kremla podczas kampanii 1618 r.[50], a także o ciągłych pogranicznych konfliktach w latach 30. i 40. XVII w.[51] Poza tym od 1634 r. Moskwę z Rzeczpospolitą łączył ,,wieczny pokój", zawarty po wojnie smoleńskiej, a od 1647 r. - obronny sojusz przeciwko Tatarom. Właśnie dlatego od początku powstania Chmielnickiego elity Rzeczypospolitej ciągle nawiązywały kontakty z wojewodami moskiewskimi, prosząc (zresztą bezskutecznie) o pomoc militarną w walce przeciwko ordzie i Kozakom oraz strasząc możliwą wojną z Turkami[52]. O