Ebook Ornament i zbrodnia mobi,epub

z ma­te­ria­łów, któ­re były naj­ła­twiej do­stęp­ne. W nie­któ­rych oko­li­cach z ce­gły pa­lo­nej, w nie­któ­rych z ka­mie­nia, w in­nych ścia­ny po­kry­wa­no za­pra­wą. Czy ten, kto tak bu­do­wał, miał się czuć mniej war­ty od tego, któ­ry sta­wiał dom z ka­mie­nia? A niby dla­cze­go? Ni­ko­mu to nie przy­szło do gło­wy. Je­śli w po­bli­żu były ka­mie­nio­ło­my, bu­do­wa­no z ka­mie­nia. Lecz spro­wa­dzać go z da­le­ka wy­da­wa­ło­by się ra­czej kwe­stią pie­nię­dzy niż sztu­ki. Ale wcze­śniej sztu­ka, ja­kość pra­cy, zna­czy­ła wię­cej niż dziś. Cza­sy te wy­da­ły sil­ne cha­rak­te­ry w dzie­dzi­nie sztu­ki bu­dow­la­nej. Fi­scher von Er­lach98 nie po­trze­bo­wał gra­ni­tu, aby być zro­zu­mia­nym. Z gli­ny, wa­pie­nia i pia­sku two­rzył dzie­ła, któ­re po­ru­sza­ją do głę­bi, na rów­ni z naj­lep­szy­mi kon­struk­cja­mi z ma­te­ria­łów trud­nych w ob­rób­ce. Jego duch, jego kunszt pa­no­wa­ły na­wet nad naj­bar­dziej nędz­nym su­row­cem. Sztu­ką po­tra­fił uszla­chet­nić ple­bej­ski kurz: był kró­lem w kra­inie su­row­ców. Obec­nie jed­nak rzą­dzi nie ar­ty­sta, lecz ro­bot­nik dniów­ko­wy, nie myśl kre­atyw­na, lecz czas pra­cy. A na­wet i to się zmie­nia, tak­że ro­bot­ni­ko­wi stop­nio­wo od­bie­ra się wła­dzę, bo zna­la­zło się coś, co pra­cę może wy­ko­nać le­piej i ta­niej: ma­szy­na. Jed­nak­że każ­dy czas pra­cy kosz­tu­je, nie­za­leż­nie od tego, czy wy­ko­nu­je ją ma­szy­na, czy ku­lis99. A je­śli bra­ku­je pie­nię­dzy? Wte­dy za­czy­na się sy­mu­lo­wać czas pra­cy i imi­to­wać ma­te­riał. Głę­bo­ki sza­cu­nek dla na­kła­du pra­cy jest naj­gor­szym wro­giem, ja­kie­go zna rze­mio­sło. Jego skut­kiem jest imi­ta­cja. Imi­ta­cja zde­mo­ra­li­zo­wa­ła więk­szą część rze­mieśl­ni­ków. Nie ma już w nich dumy i du­cha rze­mio­sła. ,,Dru­ka­rzu, co umiesz?" - ,,Umiem tak dru­ko­wać, że mój druk ucho­dzi za li­to­gra­fię". -,,Li­to­gra­fie, a co ty po­tra­fisz?" - ,,Po­tra­fię two­rzyć ta­kie li­to­gra­fie, że moja pra­ca ucho­dzi za druk". - ,,Sto­la­rzu, ja­kie są two­je umie­jęt­no­ści?" - ,,Umiem wy­ci­nać or­na­men­ty, któ­re wy­glą­da­ją jak zro­bio­ne przez sztu­ka­to­ra". - ,,Sztu­ka­to­rze, a ty? Co umiesz?" - ,,Imi­tu­ję do­kład­nie gzym­sy i or­na­men­ty, ro­bię fugi, któ­re każ­dy uwa­ża za tak praw­dzi­we, że wy­glą­da­ją jak naj­lep­sze pra­ce ka­mie­niar­skie". - ,,Ja też to po­tra­fię!" - za­wo­ła dum­ny hy­drau­lik. - ,,Je­śli­by po­ma­lo­wać i wy­pia­sko­wać moje or­na­men­ty, nikt nie wpad­nie na po­mysł, że są one z bla­chy". God­ne po­ża­ło­wa­nia to­wa­rzy­stwo! Duch sa­mo­po­ni­że­nia pa­nu­je w na­szym rze­mio­śle. Nie dzi­wi więc, że tej gru­pie za­wo­do­wej po­wo­dzi się nie naj­le­piej. Ta­kim lu­dziom nie po­win­no po­wo­dzić się do­brze. Sto­la­rzu, bądź­że dum­ny z tego, że je­steś sto­la­rzem! Sztu­ka­tor rów­nież two­rzy or­na­men­ty. Przejdź obok nie­go bez za­zdro­ści, bez in­nych ży­czeń. A ty, sztu­ka­to­rze, co cię ob­cho­dzi ka­mie­niarz? Ka­mie­niarz robi fugi, nie­ste­ty musi ro­bić fugi, bo małe ka­mie­nie są tań­sze od więk­szych. Bądź dum­ny, że two­ja pra­ca nie wy­ma­ga two­rze­nia spo­in dzie­lą­cych ko­lum­ny, or­na­men­ty i ścia­ny, bądź dum­ny ze swo­je­go za­wo­du, bądź szczę­śli­wy, że nie je­steś ka­mie­nia­rzem! Moje sło­wa to jed­nak rzu­ca­nie gro­chem o ścia­nę. Pu­bli­ka nie chce dum­nych rze­mieśl­ni­ków. Im ktoś le­piej po­tra­fi imi­to­wać, tym bar­dziej jest przez nią ce­nio­ny. Pu­bli­ka żąda czci od­da­wa­nej dro­gim ma­te­ria­łom, naj­pew­niej­sze­go zna­ku epo­ki par­we­niu­szy, w któ­rej znaj­du­je się na­sze spo­łe­czeń­stwo. Par­we­niusz, od­kąd się do­wie­dział, że dia­men­ty, fu­tra i ka­mien­ne fa­sa­dy dużo kosz­tu­ją, uwa­ża nie­moż­ność ob­wie­sza­nia się dia­men­ta­mi, otu­la­nia w fu­tra i miesz­ka­nia w ka­mien­nym pa­ła­cu za wstyd. Nie­świa­dom jest fak­tu, że brak dia­men­tów, fu­ter i ka­mien­nych fa­sad nie ma żad­ne­go wpły­wu na ele­gan­cję. A że par­we­niusz nie ma wy­star­cza­ją­co dużo pie­nię­dzy, się­ga po na­miast­ki. Ża­ło­sne to przed­się­wzię­cie. Tych, któ­rych pra­gnie oszu­kać, tych, któ­rzy mają środ­ki, aby ota­czać się dia­men­ta­mi, fu­tra­mi i ka­mien­ny­mi fa­sa­da­mi, nie może zmy­lić. Oni uzna­ją jego wy­sił­ki tyl­ko za śmiesz­ne. A dla