Ebook Terapia behawioralna dzieci z autyzmem. Teoria, badania i praktyka stosowanej analizy zachowania mobi,epub

z mat­ką. Je­śli mat­ka nie two­rzy ni­szy bez­pie­czeń­stwa dla dziec­ka i nie pra­cu­je nad na­wią­za­niem kon­tak­tu emo­cjo­nal­ne­go z dziec­kiem, to me­cha­nizm przy­wią­za­nia u mal­ca jest nie­pra­wi­dło­wo wy­kształ­co­ny, co - jak twier­dzi Bowl­by - może być przy­czy­ną ze­spo­łów neu­ro­tycz­nych, za­bu­rzeń de­pre­syj­nych, a tak­że au­ty­zmu (Bob­ko­wicz-Le­war­tow­ska, 2005). Dru­ga kon­cep­cja eto­lo­gicz­na zo­sta­ła za­pro­po­no­wa­na przez Ni­cho­la­sa Tin­ber­ge­na i sku­pia się na po­wsta­wa­niu symp­to­mów au­ty­zmu w re­la­cji dziec­ko - mat­ka - śro­do­wi­sko (Tin­ber­gen i Tin­ber­gen, 1972). We­dług Tin­ber­ge­na za­cho­wa­nia au­ty­stycz­ne są ce­chą nor­mal­ne­go roz­wo­ju i wy­stę­pu­ją wte­dy, gdy dziec­ko prze­ży­wa lęk wy­ni­ka­ją­cy z po­czu­cia za­gro­że­nia. Lęk jest na­tu­ral­nie zwią­za­ny z two­rze­niem kon­tak­tów spo­łecz­nych, a pierw­sze ta­kie do­świad­cze­nia to kon­tak­ty z mat­ką. W pra­wi­dło­wo prze­bie­ga­ją­cych in­te­rak­cjach mat­ka za­pew­nia dziec­ku po­czu­cie bez­pie­czeń­stwa, tym sa­mym re­du­ku­jąc lęk. Je­śli jed­nak za­cho­wa­nie mat­ki nie daje mu tego po­czu­cia, lęk na­ra­sta, po­wo­du­jąc symp­to­my au­ty­stycz­ne. Oczy­wi­ście nie wszyst­kie dzie­ci roz­wi­ja­ją pe­łen ob­raz au­ty­zmu, na­wet je­śli za­cho­wa­nia ich ma­tek są po­dob­ne. Nie­któ­re dzie­ci mają mniej­szą od­por­ność na dzia­ła­nie ze­wnętrz­nych czyn­ni­ków pa­to­gen­nych, zwa­ną tak­że po­dat­no­ścią na zra­nie­nia (ang. vul­ne­ra­bi­li­ty). I wła­śnie teo­ria Tin­ber­ge­na zwra­ca szcze­gól­ną uwa­gę na in­te­rak­cję czyn­ni­ków ze­wnętrz­nych (tzw. au­ty­stycz­no - gen­nych) i oso­bo­wo­ścio­wych dziec­ka w po­wsta­wa­niu au­ty­zmu. Po­dej­ście be­ha­wio­ral­ne. Zda­jąc so­bie spra­wę z nie­moż­no­ści zwe­ry­fi­ko­wa­nia hi­po­tez do­ty­czą­cych ge­ne­zy au­ty­zmu wy­su­nię­tych przez zwo­len­ni­ków po­dej­ścia psy­cho­dy­na­micz­ne­go, psy­cho­lo­go­wie be­ha­wio­ral­ni za­pro­po­no­wa­li al­ter­na­tyw­ne tłu­ma­cze­nie wy­stę­po­wa­nia za­cho­wań au­ty­stycz­nych. Pierw­szym, któ­ry pod­jął taką pró­bę, był Char­les Fer­ster (1961). We­dług nie­go za­cho­wa­nia au­ty­stycz­ne wy­ni­kaj ą z nie­ty­po­wych me­cha­ni­zmów ucze­nia się pre­zen­to­wa­nych przez dzie­ci z au­ty­zmem. Ści­ślej mó­wiąc, Fer­ster uwa­żał, że ro­dzi­ce dzie­ci z au­ty­zmem, na sku­tek swo­je­go błęd­ne­go po­stę­po­wa­nia, po­wo­du­ją, iż nie uczą się one trak­to­wać uwa­gi oso­by do­ro­słej i po­chwał jako czyn­ni­ków waż­nych, przy­jem­nych i wzmac­nia­ją­cych. Mimo że aku­rat ta hi­po­te­za nie zo­sta­ła po­twier­dzo­na (Schre­ib­man, 2007), dużą za­słu­gą Fer­ste­ra jest to, iż zwró­cił on uwa­gę na bez­po­śred­ni wpływ czyn­ni­ków śro­do­wi­sko­wych na kształ­to­wa­nie się za­cho­wań au­ty­stycz­nych, a tak­że ich ko­ry­go­wa­nie. To za­ło­że­nie zo­sta­ło po­twier­dzo­ne w se­rii ba­dań la­bo­ra­to­ryj­nych, w któ­rych Fer­ster i De­My­er (1961, 1962) po­ka­za­li, że dzie­ci z au­ty­zmem mogą uczyć się pro­stych za­cho­wań, ta­kich jak na­ci­ska­nie dźwi­gni, przy za­sto­so­wa­niu bodź­ców wzmac­nia­ją­cych w po­sta­ci sma­ko­ły­ków. Oczy­wi­ście ta­kie re­ak­cje nie mają więk­sze­go zna­cze­nia w śro­do­wi­sku na­tu­ral­nym, ale wy­ka­za­nie w do­brze kon­tro­lo­wa­nych wa­run­kach, że u dzie­ci z au­ty­zmem moż­na kształ­to­wać za­cho­wa­nie po­przez od­po­wied­nie pro­ce­du­ry ucze­nia, było nie­zwy­kle waż­nym osią­gnię­ciem. Moż­na po­wie­dzieć, że za­słu­gi Fer­ste­ra są po­trój­ne. Po pierw­sze, za­de­mon­stro­wał on, że teo­ria ucze­nia się może być z po­wo­dze­niem za­sto­so­wa­na do te­ra­pii dzie­ci z au­ty­zmem. Po dru­gie, po­ka­zał, że za­cho­wa­nia dzie­ci z dia­gno­zą au­ty­zmu, tak samo jak za­cho­wa­nia in­nych lu­dzi, są w spo­sób okre­ślo­ny i prze­wi­dy­wal­ny zwią­za­ne z wy­da­rze­nia­mi w ota­cza­ją­cym śro­do­wi­sku. I po trze­cie, wska­zał, że za­cho­wa­nia tych dzie­ci mogą być wy­ja­śnio­ne bez po­trze­by two­rze­nia no­wych, spe­cy­ficz­nych dla nich kon­cep­cji, ta­kich jak ta o le­żą­cym u pod­staw au­ty­zmu za­bu­rze­niu emo­cjo­nal­nym. Ko­lej­na pró­ba od­nie­sie­nia teo­rii be­ha­wio­ral­nej do po­wsta­wa­nia au­ty­zmu zo­sta­ła pod­ję­ta