Ebook Tuaregowie z Sahary mobi,epub

ce, które z możliwych oddziaływań mają nastąpić, do tego zaś potrzebny jest tor informacyjny zawierający: - receptory, czyli organy do pobierania informacji z otoczenia, oraz - korelator, czyli organ do przetwarzania i przechowywania informacji. Do efektorów powinna również dopływać energia umożliwiająca wykonanie pracy niezbędnej w oddziaływaniach, do tego zaś potrzebny jest tor energetyczny zawierający: - alimentatory (zasilacze), czyli organy do pobierania energii z otoczenia, oraz - akumulator, czyli organ do przetwarzania i przechowywania energii (M. Mazur, 1976, s. 163-164). Rys. 1. Układ samodzielny (Źródło: M. Mazur, 1976, s. 164) M. Mazur zastrzega, że rozróżnienie toru informacyjnego i toru energetycznego jest czysto teoretyczne, nie można bowiem zrealizować osobnych torów do przenoszenia samych tylko informacji (bez energii) i dla przenoszenia samej tylko energii (bez struktury, a więc bez informacji). Natomiast jest praktycznie możliwe zrealizowanie toru informacyjnego przenoszącego dużą ilość informacji przy małej ilości energii (energia sterownicza) oraz toru energetycznego przenoszącego dużą ilość energii (energia wykonawcza) przy małej ilości informacji (M. Mazur, 1966, s. 52). Organem, który mają wyłącznie układy samodzielne, jest homeostat, służący do przeciwdziałania przepływowi informacji i energii, zmniejszającym możność oddziaływania systemu na otoczenie. Należy tu zaznaczyć, iż wg M. Mazura całkowite uniezależnienie się od organizatora następuje dzięki wyposażeniu układu samosterowanego (tzn. takiego, który ma receptory, korelator, alimentatory, akumulator i efektory i który działa w interesie organizatora z zewnątrz -- AR) w organ spełniający takie funkcje, jakie spełniał organizator (M. Mazur, 1971, s. 180). Z kolei J. Kossecki, prezentując teorię układu samodzielnego M. Mazura, podaje, że układ samosterowany wyposażony w organ umożliwiający modyfikowanie struktury układu, czyli spełniający funkcje organizatora, nazywamy układem samodzielnym, a organ ten nazywamy homeostatem (J. Kossecki, 1975, s. 26). Receptory, alimentatory i efektory są organami zapewniającymi styczność układu samodzielnego z otoczeniem, przy czym receptory i alimentatory są wejściem systemu (układu), efektory zaś jego wyjściami. Wśród receptorów wg M. Mazura można wyróżnić receptory zewnętrzne (eksteroceptory), służące do pobierania informacji o stanie otoczenia, oraz receptory wewnętrzne (interoceptory), służące do pobierania informacji o stanie samego układu (M. Mazur, 1976, s. 164). Korelator, akumulator i homeostat są wewnętrznymi organami układu samodzielnego. Zadaniem homeostatu jest wywieranie wpływu na korelator i akumulator (M. Mazur, 1966, s. 55). Układ samodzielny może się sterować bez zewnętrznego organizatora, jest bowiem swoim organizatorem i steruje się we własnym interesie. Co więcej, układ samodzielny sterujący inne układy staje się przez to ich organizatorem (M. Mazur, 1966, s. 55). Układ samodzielny jest zarazem układem sterującym i sterowanym, w związku z tym musi on mieć strukturę umożliwiającą mu sterowanie się, przy czym jego struktura zmienia się na skutek sterowania. Bez zmian struktury układ nie oddziaływałby na otoczenie, z tym że zmiany te nie powinny być aż tak nieodwracalne, by układ utracił zdolność sterowania. Gdyby bowiem zmieniona struktura nie zapewniała układowi samodzielnemu możliwości sterowania się, przestałby on istnieć jako układ samodzielny, tzn. przestałby być własnym organizatorem, czyli uległby dezorganizacji. W związku z tym ,,zadaniem organu sprawiającego, że układ jest samodzielny, musi być przeciwdziałanie zbyt dużym zmianom struktury układu, mogącym jego samodzielność zniweczyć" (M. Mazur, 1971, s. 181). Sterowanie w układzie samodzielnym odbywa się na zasadzie sprzężeń zwrotnych. ,,Gdyby się zdarzyło, że któreś ze sprzężeń zwrotnych będzie rozbieżne, wskutek czego wielkości fizyczne występujące w sprzężeniu dążyłyby do nieskończoności (...), to nastąpiłaby zmiana struktury trwale uniemożliwiająca sterowanie się układu, a zatem do istoty układu samodzielnego należy posiadanie struktury przeciwdziałającej zachodzeniu w niej samej takich zmian, wskutek których sprzężone wielkości fizyczne przekraczałyby granice dopuszczalne ze względu na utrzymanie zdolności układu do sterowania się. Wynika stąd, że procesy zachodzące w układzie samodzielnym powinny być takim zespołem sprzężeń zwrotnych, żeby nawet w razie powstania sprzężeń rozbieżnych były one przekształcone przez inne sprzężenia zwrotne w sprzężenia zbieżne" (M. Mazur, 1966, s. 56). Układ samodzielny rozpatrywany w określonej chwili ma pewien stan występujących w nim wielkości fizycznych. Stany układu samodzielnego w różnych chwilach są mniej lub bardz