Ucieczka z Sobiboru - Audiobook mp3

�wym Żydem. - Ale, cio­ciu, dla­czego mam pójść do pie­kła? Nauczy­ciel reli­gii kazał nam słu­chać rodzi­ców. Co złego zro­bi­łem? - Chcia­łem się jakoś uspra­wie­dli­wić, na ciotce nie zro­biły jed­nak wra­że­nia ani mój drżący głos, ani prze­ra­żona twarz. - Tojwi - powtó­rzyła - dla Żydów zaka­zane jest jedze­nie wie­przo­winy. Nie jest koszerna2, a ty pój­dziesz za to do pie­kła. Choć minęło wiele lat, wciąż pamię­tam, jak bar­dzo byłem wstrzą­śnięty. Wraż­liwy chło­piec o buj­nej wyobraźni ujrza­łem się w pło­mie­niach, wydany na pastwę dia­błów. - O Boże, żałuję, żałuję... - szep­ta­łem, leżąc na kana­pie. Głowa mi pękała od natręt­nych myśli. Gdy matka wró­ciła z zaku­pów, mia­łem wysoką gorączkę. Wezwano leka­rza, który prze­pi­sał mi lekar­stwa. Cho­ro­wa­łem przez wiele dni, a wszy­scy byli dla mnie mili. Matka dała mi nawet do zabawy swój cenny zega­rek. W końcu poja­wiła się ciotka Miriam. - Cio­ciu Miriam, boję się. - Czego się boisz? - Boję się, że pójdę do pie­kła. - Tojwi, mar­twisz się tym? - Patrząc na mnie długą chwilę, zro­zu­miała, co się stało, i powie­działa: - Tojwi, musisz prze­strze­gać żydow­skiego prawa, ale Bóg jest miło­sierny i z Jego woli, gdy skoń­czysz trzy­na­ście lat i będziesz miał bar micwę3, zacznie się dla cie­bie nowe życie. Wszyst­kie twoje dawne grze­chy zostaną odpusz­czone. Ujrza­łem iskierkę nadziei dla swo­jej duszy. Jesz­cze przez długi czas mar­twi­łem się jed­nak o ska­zaną na potę­pie­nie duszę ojca. Jego bar micwa była dawno temu; nie miał już dru­giej szansy. Ja nato­miast mogłem zacząć nowe życie. Cudow­nie ozdro­wia­ł i mając w zapa­sie kilka lat do bar micwy, znów zaczą­łem jeść szynkę. Nazy­wano mnie Tojwi Her­sza Bera, po dziadku. Hersz Ber był orto­dok­syj­nym Żydem, bar­dzo poboż­nym i sza­no­wa­nym w spo­łecz­no­ści. Gdy ktoś, kto znał moją rodzinę, chciał zga­nić moje skan­da­liczne, gojow­skie postępki, takie jak nie­no­sze­nie pej­sów czy opusz­cza­nie che­deru4, mówił z roz­pa­czą: ,,Tojwi, gdyby twój dzia­dek Hersz Ber, który jest teraz w nie­bie, wstał z grobu i cię zoba­czył, ze wstydu sam by od razu znów się poło­żył". Mijały dni i lata, a moja rodzina wciąż trwała roz­darta mię­dzy skry­wa­nymi pró­bami wyzwo­le­nia się z pęt tra­dy­cji a potrzebą utrzy­ma­nia dobrych sto­sun­ków ze skraj­nie orto­dok­syj­nymi krew­nymi, z któ­rymi miesz­ka­li­śmy pod jed­nym dachem. Od czasu do czasu nosi­łem nawet pejsy. Wie­rzy­łem w Boga i bałem się Go; na ile mogłem, pró­bo­wa­łem prze­strze­gać naka­zów. Po poran­nym myciu odma­wia­łem Mode ani5, dzię­ku­jąc Bogu, że strzegł mojej duszy, gdy spa­łem. Przed jedze­niem myłem ręce i odma­wia­łem modli­twę. Moi rodzice, któ­rych sza­no­wa­łem i słu­cha­łem, postę­po­wali jed­nak ina­czej. Od czasu do czasu bywali w chrze­ści­jań­skich domach i jedli nie­ko­szerne jedze­nie! Gdy krewni podej­rze­wali, że rodzice nie uczczą nale­ży­cie jakie­goś waż­nego święta, po pro­stu ,,pory­wali" mnie, zabie­ra­jąc do swo­ich domów i sadza­jąc przy stole. Na­dal nie jestem pewny, na czym opie­rała się moja wiara w Boga. Wie­rzy­łem po pro­stu w jego wszech­po­tęgę, moc poma­ga­nia i kara­nia. Nabra­łem jed­nak wąt­pli­wo­ści, gdy spło­nął tutej­szy bejt midrasz6. To był Jego dom. To On miał wła­dzę. Nic nie mogło zda­rzyć się wbrew Jego woli. Mia­łem wiele pytań do Boga. Mimo to wie­rzy­łem w Niego. Wiele razy, wra­ca­jąc późno od przy­ja­ciół ciem­nymi uli­cami, prze­stra­szony, ści­gany przez wyro­słe w mej wyobraźni demony, powta­rza­łem modli­twę Szma Israel7. Pod­czas modli­twy nie mogło spo­tkać mnie nic złego. Z kato­lic­kimi sąsia­dami żyli­śmy w zgo­dzie. Co prawda na budynku poczty poja­wiały się cza­sem anty­se­mic­kie hasła w rodzaju: ,,Żydzi do Pale­styny" czy ,,Nie kupuj u Żyda", ale nikt nie trak­to­wał ich poważ­nie. W szkole ucznio­wie kato­liccy i żydow­scy trzy­mali się prze­waż­nie w swo­ich gru­pach. Dzieci żydow­skich było mniej wię­cej tyle samo co kato­lic­kich, bo choć Żydzi sta­no­wili ponad 95 pro­cent lud­no­ści mia­steczka, do tutej­szej szkoły pod­sta­wo­wej cho­dziły też dzieci z oko­licz­nych wsi. W kla­sach nie dawały o sobie znać ostrzej­sze anta­go­ni­zmy. Zda­rzały się nie­po­koje na tle reli­gij­nym, ale wewnątrz spo­łecz­no­ści żydow­skiej. Pew­nego razu grupa mło­dych Żydów z Zamo­ścia nie­ocze­ki­wa­nie zje­chała do Izbicy w sza­bat - na rowe­rach, bez jar­mu­łek na gło­wach. Tego było już za dużo dla mi