Ebook Urbanalia mobi,epub

a psychiką mieszkańca, o rozpisaniu własnej biografii wedle mapy, o doświadczeniu miejskości jako podstawowym wymiarze egzystencji współczesnego podmiotu. Zagadnienia te staną się przedmiotem refleksji w niniejszych szkicach. Humanistyczne studia miejskie są próbą zakreślenia obszarów namysłu nad miastem w perspektywie podmiotowej - przechodnia, mieszkańca, turysty - w połączeniu z analizą nowoczesnej wyobraźni urbanistycznej oraz sytuacji bycia-w-mieście jako doświadczenia jednostkowego, estetycznego i somatycznego zarazem. Są też propozycją humanistycznej urbanistyki, czyli myślenia o mieście i działania w mieście, ale z uwzględnieniem performatywnej mocy sztuki, zwłaszcza literatury, w zadomawianiu i wytwarzaniu miejsc. Studia miejskie (urban studies) dzielą wiele metodologicznych założeń z innymi nurtami myśli humanistycznej, rozwijającymi się po tak zwanym zwrocie topograficznym4 (który znamionują nazwiska twórców koncepcji poświęconych roli przestrzeni w kulturze i modelu spacjalnego jako paradygmatu refleksji humanistycznej Michela Foucaulta, Edwarda Sojy, Gillesa Deleuzea i Félixa Guattariego, Henri Lefebvrea, Michela de Certeau i Marca Augé), zwłaszcza z geopoetyką (rozumianą - jak proponuje Elżbieta Rybicka - ,,jako orientacja badawcza, która zmierza w stronę kompleksowego, wieloaspektowego [...] projektu analizowania i interpretowania interakcji (w tym także cyrkulacji) pomiędzy twórczością literacką i praktykami kulturowymi z nią związanymi a przestrzenią geograficzną"5. Humanistyczne badanie miasta poprzez jego kulturowe reprezentacje wymaga jednak dostosowania metod do specyfiki przedmiotu tej analizy. Przede wszystkim miejskość jako zjawisko wieloaspektowe i heterogeniczne utrudnia myślenie w ramach jednej wybranej orientacji. Projektowane tu odtwarzanie urbanistycznego milieu nowoczesności zakłada poruszanie się w obszarach różnych, a przy tym interdyscyplinarnych ujęć (geografia humanistyczna, somatopoetyka, studia genderowe, performatyka, nowy regionalizm, semiotyka, geopoetyka, geokulturologia czy kartografia krytyczna) oraz ciągłe testowanie przydatności wypracowanych przez nie narzędzi do analizy współczesnego miasta i podmiotu go doświadczającego. Formułą spajającą wątki refleksji jest antropologia codzienności oraz kulturowe czytanie literatury, czyli definiowanie jej jako jednej z wielu praktyk kulturowych dokonywanych w materiale przestrzeni miasta. Celem takiego odczytania literackich świadectw miejskich jest rekonstrukcja nowoczesnej wyobraźni urbanistycznej oraz sposobów jej reprezentacji i transmisji w kulturze. A wyobraźnia ta nie zna metodologicznych ograniczeń. W ramach współczesnego myślenia o mieście współistnieją zatem wywodzące się z odmiennych tradycji interpretacyjnych i epistemologicznych wyobrażenia miasta-tekstu (pochodzące z założeń semiotyki i hermeneutyki), miasta-ciała (z fenomenologii i powiązanej z nią somaestetyki), miasta-sieci działających podmiotów (z performatyki) i tak dalej. Historia studiów miejskich w istocie ukazuje przemiany w obrębie humanistyki dwudziestowiecznej, miasto staje się swoistym papierkiem lakmusowym dla określania ewolucji pojęć i strategii interpretacyjnych (czego świadectwem przejście od koncepcji miasta-tekstu do miasta-działania, czy też wzrost zainteresowania genderowymi uwarunkowaniami percepcji i wytwarzania przestrzeni wraz z rozwojem dyskursów rewindykacyjnych bądź zwrot ku somatycznym wymiarom doświadczenia, odpowiadający reorientacji kategorii badawczych w łonie samej humanistyki, wychodzącej ku temu, co niezdyskursywizowane). Nowoczesna wyobraźnia miejska i działania dokonywane w przestrzeni łączą te niekiedy wzajemnie sprzeczne, a na pewno odmienne, kierunki myślenia urbanistycznego, dlatego też próba opisania, syntezy doświadczenia miejskiego w jego różnych wymiarach i różnych reprezentacjach literackich skazana jest na synkretyzm, a w każdym razie na ciągłą gotowość zmiany perspektywy interpretacyjnej. Niniejsze szkice w zamierzeniu mają ową różnorodność humanistycznych urban studies raczej podkreślić, ukazując możliwości lekturowe, niż zażegnać metodologiczną deklaracją wierności. Tropienie współczesnych fantazmatów związanych z miastem i śladów doświadczenia pozostawionych w literackich świadectwach bycia-w-mieście prowadzi do wyróżnienia kilku głównych nurtów refleksji. Przede wszystkim będą to urbanalia, pod których pojęciem rozumiem najrozmaitsze formy pisarstwa, przekraczające podziały tradycyjnej genologii, a połączone wspólnym tematem miejskim oraz stylistycznymi i kompozycyjnymi zabiegami zmierzającymi do imitacji mowy miasta, specyficznych genrów komunikacji ulicznej. Pisanie o doświadczeniu przestrzeni miejskiej prowadzi do kwestionowania tradycyjnych opozycji, nacechowanych zresztą aksjologicznie, takich jak literackie