Ebook Utwory poetyckie mobi,epub

kwiatów * * * [Pierwszym obrazem, jaki pamię] Księżyc Droga Alfabetyczny spis utworów Przypisy Seria Biblioteka Narodowa ukazuje się pod patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Redaktor Biblioteki Narodowej: STANISŁAW BEREŚ Zastępca Redaktora Biblioteki Narodowej: PAWEŁ PLUTA Recenzent tomu: LESZEK SZARUGA Redaktor tomu: MICHAŁ KUNIK Redakcja techniczna: STANISŁAWA TRELA Skład: JAROSŁAW FURMANIAK Copyright (C) 2014 by Zakład Narodowy im. Ossolińskich Projekt zrealizowany dzięki wsparciu miasta Wrocław Wydanie I, Wrocław 2014 ISBN 978-83-61056-75-1 Zakład Narodowy im. Ossolińskich ul. Szewska 37, 50-139 Wrocław e-mail: Konwersja: eLitera WSTĘP ,,Alchemik słowa", ,,najtrudniejszy polski poeta współczesny"[1] - określenia te w esencjonalny sposób oddają naturę fenomenu Tymoteusza Karpowicza. Blisko dwie dekady temu Bogusław Kierc sformułował gorzką diagnozę: ,,Nie ma Karpowicza, jakby go w ogóle nigdy nie było. Przyklepana nieobecność. Ten (po Norwidowemu) brak się zemści (już się mści) na organizmie polskiej kultury, a szczególnie na jego najdelikatniejszej tkance - na poezji"[2]. Podobną obawę wyraziła Krystyna Miłobędzka: ,,Nieobecność twórczości Karpowicza jest stratą przede wszystkim dla ludzi młodych. Przywykną do niepełnego obrazu polskiej poezji [...]"[3]. Wkrótce sytuacja zaczęła ulegać widocznej zmianie. W 1999 roku została wydana summa poetycka Słoje zadrzewne, która na nowo pobudziła zainteresowanie tym pisarstwem. W latach 2011-2013 ukazały się cztery tomy Dzieł zebranych pod redakcją Jana Stolarczyka, wieloletniego edytora tekstów Karpowicza i opiekuna jego spuścizny. W międzyczasie opublikowano kilka monografii naukowych, antologii oraz numerów czasopism, poświęconych autorowi Odwróconego światła[4]. Ciężkie drzwi tej poezji zostały uchylone; można żywić nadzieję, że nieprędko się zamkną. I. RYS BIOGRAFICZNY Głodne dzieciństwo. Tymoteusz Karpowicz urodził się 15 grudnia 1921 we wsi Zielona pod Wilnem. Z regionu wileńskiego pochodzili oboje jego rodzice. Ojciec, Mateusz Karpowicz, syn Macieja i Rozalii z Dąbrowskich, urodził się w 1891 roku, podobnie jak matka, Agrypina z Fiedorowiczów, córka Rudolfa i Władysławy z Mankiewicz-Jundziłłów. Informacji na temat wczesnego okresu życia dostarcza obszerna rozmowa z poetą, przeprowadzona w 2000 roku przez Stanisława Beresia; dowiadujemy się z niej, że egzystencja na podwileńskich terenach należała w latach międzywojennych do wyjątkowo uciążliwych: pochodziłem z rodziny straszliwie biednej, sponiewieranej. Byliśmy komornikami w majątku państwa Wróblewskich, pod Porubankiem. Pani Wróblewska była chyba pochodzenia francuskiego, bo bardzo źle mówiła po polsku. I właściwie wszystko, co udało nam się wyrwać z tego skrawka ziemi, musieliśmy oddawać do dworu. Nędza była okropna, niewyobrażalna. [...] Lasy państwowe i pańskie dostarczały nam opału oraz pożywienia w postaci grzybów czy jagód. No i mieliśmy krowę, która nazywała się Małgoś W czasach, kiedy mama chorowała i nie mogła chodzić, nosiłem to mleko na sprzedaż do dalekiego Wilna. Zimą nauczyłem się nawet jeździć na nartach, żeby było szybciej. To był bardzo elementarny model przetrwania. [Ś 1-2][5] Agrypina Karpowiczowa cierpiała na zaburzenia psychiczne i problemy z pamięcią. Mateusz Karpowicz zaginął, prawdopodobnie jako jeniec wojenny w niewoli rosyjskiej. Poeta nigdy nie poznał szczegółów dotyczących jego losów. Na skutek polityczno-społecznych dramatów obecność ojcowską w życiu Karpowicza można sprowadzić do lapidarnej opowieści, którą utrwalił Andrzej Falkiewicz: ,,kiedy ojciec przyszedł do proboszcza, ten spytał: <>. Ojciec odpowiedział: <>. I zostało Tymoteusz. Nie wiadomo, czy to żart Tymka, czy to prawda"[6]. Pisarz silnie odczuwał ów brak, co daje się wyczytać z jego licznych antyrosyjskich wypowiedzi: ,,Te okruchy wiadomości o moim ojcu musiały bardzo mocno utkwić gdzieś w pokładach mojej podświadomości, skoro stały się sygnałem ostrzegającym, że to, co nadchodzi ze Wschodu, może być straszne" (Ś 1-2). Poczucie krzywdy potęgował dodatkowo fakt, iż drugi mąż Agrypiny, Wincenty Brzeziński, nie szczędził swemu pasierbowi kar cielesnych, czego wyraz odnajdujemy choćby w utworze Księżyc. W wychowaniu ,,Motka" (w taki sposób bliscy zwracali się do Tymoteusza) pomagała ciocia Stankiewiczowa, która traktowała go jak własne dziecko. Początkową fazę swego życia nazwał poeta we wczesnym wierszu Siedem kwiatów ,,głodnym dzieciństwem". W tym samym liryku wspomniał o pierwszym policzku oraz nieszczęściach, które zapadły głęboko w pamięci. Ciągłe widmo głodu, doświadczenie przemocy i poczucie upokorzenia - w takiej perspektywie postrzegał dzieciństwo i wczesną młodość autor Kamien