Ebook W poszukiwaniu Nowej Medyny mobi,epub,pdf

m wiernego, który w przeciwnym razie odejdzie z tego świata jako niewierny115. ?a?far as-??diq, podobnie jak Ab? al-??r?d, uznawał trzech pierwszych kalifów za uzurpatorów i nauczał, że pierwszym imamem desygnowanym osobiście przez Proroka był ?Al?, a po nim funkcję tę objęli jego synowie ?asan i ?usayn oraz desygnowani po kolei potomkowie tego ostatniego. W przeciwieństwie do zajdytów ?a?far as-??diq uważał, że tylko jeden imam w odpowiednim ku temu czasie powstanie przeciwko tyranii116, a zanim to nastąpi, wszyscy inni nie tylko nie mają takiego obowiązku117, ale wręcz mogą ukrywać swój status w trosce o bezpieczeństwo własne i swoich wiernych (arab. taqiya)118. Nauczanie ?a?fara as-??diqa uwolniło kolejnych imamów od konieczności podejmowania desperackiej walki o władzę polityczną i stworzyło grunt do przyjęcia postawy kwietystycznej, która ugruntowała się wraz ze ,,zniknięciem" (arab. ?ayba) dwunastego imama, który ma powrócić na ziemię jako Mahd?, czyli ,,pokierowany" przez Boga, i zaprowadzić sprawiedliwość119. Stąd też w szyizmie imamickim problem legitymacji przywódcy ustąpił ostatecznie miejsca kwestii etyki sprawowania przez niego władzy, ponieważ prawdziwe rządy objawionego prawa na ziemi miał zaprowadzić dopiero Mahd?120. Radykalnym odejściem od takiej postawy była sformułowana przez ajatollaha Chomejniego koncepcja rządu islamskiego, nadzorowanego przez faqiha przed nadejściem Mahd?ego121, która na gruncie doktrynalnym została odrzucona przez największe autorytety szyickie122, ale ostatecznie weszła w życie w Iranie po zwycięstwie rewolucji islamskiej. Mutazylici (arab. al-mu?tazila?), tworzący prężnie działającą od VIII do X wieku szkołę teologii racjonalizującej, wnieśli również istotny wkład w rozwój myśli politycznej islamu, formułując własne opinie na temat kalifatu. Niektórzy mutazylici podzielali opinię charydżytów, że imam powinien być wybierany przez wspólnotę, przy czym część z nich uważała, że wybór powinien być jednomyślny, a w przypadku pojawienia się rozbieżności powołanie imama należy zawiesić do czasu ich ustania123. Inni podzielali opinię szyitów i twierdzili, że Prorok jednoznacznie wskazał na Alego jako przyszłego przywódcę wspólnoty124. Jedynym kryterium wyboru powinny być przymioty przyszłego imama, natomiast jego pochodzenie, kurajszyckie lub arabskie, nie ma znaczenia. Niektórzy preferowali wręcz wybór nie-Araba, ponieważ gdyby okazał się tyranem, to jego ewentualne zdjęcie z urzędu byłoby łatwiejsze, co miało istotne znaczenie, ponieważ mutazylici - podobnie jak charydżyci - uważali, że wierni są zobowiązani wystąpić przeciwko niesprawiedliwemu przywódcy, o ile istnieją ku temu warunki125. Sunnici, określający się mianem ,,ludzie tradycji i wspólnoty" (arab. ahl al-sunna wa al-?am??a), zawsze stanowili trzon wspólnoty wiernych, ale dopiero w toku trwającej konfrontacji z ruchami rozłamowymi Ab? ?an?fa (699-767) podjął, jako pierwszy uczony, próbę zdefiniowania przekonań, poglądów i opinii reprezentatywnych dla większości wyznawców islamu126. W swojej rozprawie Al-Fiqh al-Akbar, uznanej za credo sunnickie, Ab? ?an?fa za najbardziej cnotliwych ludzi po Proroku uznał czterech kalifów sprawiedliwych w kolejności sprawowania urzędu127, co ostatecznie stało się kanonem sunnickim, mimo propagowanej przez Umajjadów opinii, że ?Al? nie był prawowiernym kalifem. Wszystkie szkoły sunnickie ostatecznie uznały za Ab? ?an?fą, że ustanowienie imama jest religijnym obowiązkiem wspólnoty, a kandydat powinien być z pochodzenia Kurajszytą, posiadać dogłębną znajomość prawa oraz zdolności do pełnienia funkcji przywódcy politycznego i naczelnego wodza oraz odznaczać się poczuciem sprawiedliwości. Do obowiązków imama należało chronienie wiary przed herezją, implementowanie prawa, zapewnienie pokoju na terytorium zamieszkanym przez muzułmanów, zwanym ,,domem islamu" (arab. d?r ul-isl?m) w odróżnieniu od pozostającego poza nim ,,domu wojny" (arab. d?r ul-?arb), obrona d?r ul-isl?m przed agresją zewnętrzną, prowadzenie dżihadu przeciwko tym, którzy opierają się supremacji islamu, zbieranie podatków i redystrybucja dochodów według norm prawa oraz ustanawianie odpowiedzialnych i uczciwych urzędników, którzy pełnią swe funkcje, korzystając z delegowanej im władzy128. Przyznanie Kurajszytom prawa do kalifatu nie wynikało z uznania ich szczególnych przywilejów, ale raczej z trzeźwej oceny ówczesnej sytuacji politycznej, w której odstąpienie od tej zasady spotęgowałoby rywalizację o władzę i groziłoby dezintegracją wspólnoty129. Kalif zgodnie z historycznymi precedensami mógł być mianowany przez poprzednika lub wybrany. Koncentracja faktycznej władzy w rękach lokalnych dynastii, która rozpoczęła się w kali