Ebook Wesele mobi,epub

Na okładce: fragment obrazu Teodora Axentowicza Kołomyjka, 1895 Muzeum Narodowe, Warszawa LEKTURA W SZKOLE ŚREDNIEJ (C) Copyright by Siedmioróg ISBN 978-83-7791-927-9 Wrocław 2018 Wydawnictwo Siedmioróg ul. Krakowska 90 50-427 Wrocław Księgarnia wysyłkowa Wydawnictwa Siedmioróg: Konwersja: eLitera Spis treści Wstęp WESELE Akt pierwszy Akt drugi Akt trzeci Przypisy . Stanisław Wyspiański WESELE Autor: Stanisław Wyspiański Narodowość: polska Epoka: Młoda Polska Lata życia: 1869-1907 Czas powstania: koniec listopada 1900-połowa marca 1901 roku Rodzaj literacki: dramat Gatunek literacki: dramat realistyczno-symboliczny, narodowy Budowa dramatu: akt I - realistyczny (elementy komedii i satyry obyczajowej), akt II - fantastyczny (symboliczno-wizyjny), akt III - realistyczno-fantastyczny Nadrzędny element kompozycji: dwuplanowość (plan realistyczny i fantastyczny) Miejsce akcji: Bronowice, dom malarza ożenionego z chłopką - Włodzimierza Tetmajera (Gospodarza) Czas akcji: listopadowa noc weselna (od wieczoru do świtu) Geneza: wesele poety Lucjana Rydla z chłopką, 20 listopada 1900 roku Realistyczni bohaterowie utworu: INTELIGENCJA: Gospodarz, Pan Młody, Poeta, Dziennikarz, Nos, Radczyni, Maryna, Zosia, Haneczka, Rachel; CHŁOPI: Panna Młoda, Gospodyni, Marysia, Klimina, Czepiec, Czepcowa, Isia, Kasia, Staszek, Kuba, Wojtek, Ojciec, Dziad, Jasiek, Kasper, Muzykant; PONADTO: Żyd i Ksiądz; Fantastyczni bohaterowie utworu, tzw. osoby dramatu: Chochoł (ukazuje się Isi), Widmo (duch kochanka ukazuje się Marysi), Stańczyk (błazen z obrazu Matejki ukazuje się Dziennikarzowi), Hetman (zdrajca - hetman Branicki - ukazuje się Panu Młodemu), Rycerz Czarny (Zawisza Czarny ukazuje się Poecie), Upiór (przywódca rabacji chłopskiej - Jakub Szela - ukazuje się Dziadowi), Wernyhora (legendarny prorok ukazuje się Gospodarzowi). Wątki: społeczno-obyczajowy (relacje między mieszkańcami miasta i wsi) i narodowy (problem uzyskania niepodległości) Kluczowe symbole: złoty róg, czapka z pawich piór, chocholi taniec Problematyka: powierzchowność bratania się chłopów i panów; niedojrzałość społeczeństwa polskiego do walki narodowowyzwoleńczej. Tematy lekcji: 1. Weselisko w Bronowicach, czyli u źródeł dramatu St. Wyspiańskiego. 2. Satyra na chłopomanię w Weselu. 3. Co się w duszy komu gra, co kto w swoich widzi snach - o dialogu pozornym w Weselu. 4. W kręgu narodowych mitó 5. Teatr mój widzę - Wesele a Wielka Reforma Teatru w Europie. WESELE DRAMAT W TRZECH AKTACH . Osoby Gospodarz Pan Młody Marysia Ojciec Jasiek Poeta Nos Maryna Radczyni Czepiec Klimina Staszek Żyd Muzykant Gospodyni Panna Młoda Wojtek Dziad Kasper Dziennikarz Ksiądz Zosia Haneczka Czepcowa Kasia Kuba Rachel Isia Osoby dramatu Chochoł Widmo Stańczyk Hetman Rycerz Czarny Upiór Wernyhora Dekoracja Noc listopadowa; w chacie, w świetlicy. Izba wybielona siwo, prawie błękitna, jednym szarawym tonem półbłękitu obejmująca i sprzęty, i ludzi, którzy się przez nią przesuną. Przez drzwi otwarte z boku, ku sieni, słychać huczne weselisko, buczące basy, piskanie skrzypiec, niesforny klarnet, hukania chłopów i bab i przygłuszający wszystką nutę jeden melodyjny szum i rumot tupotających tancerzy, co się tam kręcą w zbitej masie w takt jakiejś ginącej we wrzawie I cała uwaga osób, które przez tę izbę-scenę przejdą, zwrócona jest tam, ciągle tam; zasłuchani, zapatrzeni ustawicznie w ten tan, na polską nutę... wirujący dookoła, w półświetle kuchennej lampy, taniec kolorów, krasych wstążek, pawich piór, kierezyj, barwnych kaftanów i kabatów, nasza dzisiejsza wiejska Polska. A na ścianie głębnej: drzwi do alkierzyka, gdzie łóżka gospodarstwa i kołyska, i pośpione na łóżkach dzieci, a górą zszeregowani Święci obrazkowi. Na drugiej bocznej ścianie izby: okienko przysłonione białą muślinową firaneczką; nad oknem wieniec dożynkowy z kłosów; - za oknem ciemno, mrok - za oknem sad, a na deszczu i słocie krzew otulony w słomę, w zimową ochronę okryty. Na środku izby stół okrągły, pod białym, sutym obrusem, gdzie przy jarzących brązowych świecznikach żydowskich suta zastawa, talerze poniechane tak, jak dopiero co od nich cała weselna drużba wstała, w nieładzie, gdzie nikt o sprzątaniu nie myśli. Około stołu proste drewniane stołki kuchenne z białego drzewa; przy tym na izbie biurko, zarzucone mnóstwem papierów; ponad biurkiem fotografia Matejkowskiego ,,Wernyhory" i litograficzne odbicie Matejkowskich ,,Racławic". Przy ścianie w głębi sofa wyszarzana; ponad nią złożone w krzyż szable, flinty, pasy podróżne, torba skórzana. W innym kącie piec bielony, do maści z izbą; obok pieca stolik empire, zdobny świecącymi resztami brązów, na którym zegar stary, alabastrowymi kolumenkami dźwigający złocony krąg godzin; nad zegarem portret pięknej damy w stroju z lat 1840 w lekkim muślinowym zawoju przy twarzy młodej w lokach i na ciemnej sukni. U boku drzwi weselnych skrzynia ogromna wyprawna wiejska, malowana w kwiatki pstre i pstre desenie; wytarta już i wyblakła. Pod oknem stary grat, fotel z wysokim oparciem. Nad drzwiami weselnymi ogromny obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej z jej sukienką srebrną i złotym otokiem promieni na tle głębokiego szafiru; a nad drzwiami alkierza takiż ogromny obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, w utkanej wzorzystej szacie, w koralach i koronie polskiej Królowej, z Dzieciątkiem, które rączkę ku błogosławieniu wzniosło. Strop drewniany w długie belki proste z wypisanym na nich Słowem Bożym i rokiem pobudowania. Rzecz dzieje się w roku tysiąc dziewięćsetnym. Akt pierwszy Scena I Czepiec, Dziennikarz CZEPIEC Cóz tam, panie, w polityce? Chińcyki trzymają się mocno!? DZIENNIKARZ A, mój miły gospodarzu, mam przez cały dzień dosyć Chińczyków. CZEPIEC Pan polityk! DZIENNIKARZ Otóż właśnie polityków mam dość, po uszy, dzień cały. CZEPIEC Kiedy to ciekawe sprawy. DZIENNIKARZ A to czytaj, kto ciekawy; wiecie choć, gdzie Chiny leżą? CZEPIEC 10 No daleko, kajsi gdzieś daleko; a panowie to nijak nie wiedzą, że chłop chłopskim rozumem trafi, choćby było i daleko. A i my tu cytomy gazety i syćko wiemy. DZIENNIKARZ A po co - ? CZEPIEC Sami się do światu garniemy. DZIENNIKARZ Ja myślę, że na waszej parafii świat dla was aż dosyć szeroki. CZEPIEC A tu ano i u nas bywają, 20 co byli aże dwa roki w Japonii; jak była wojna. DZIENNIKARZ Ale tu wieś spokojna. - Niech na całym świecie wojna, byle polska wieś zaciszna, byle polska wieś spokojna. CZEPIEC Pon się boją we wsi ruchu. Pon nos obśmiwajom w duchu. - A jak my, to my się rwiemy ino do jakiej bijacki. 30 Z takich, jak my, był Głowacki. A, jak myślę, ze panowie duza by juz mogli mieć, ino oni nie chcom chcieć! Scena II Dziennikarz, Zosia DZIENNIKARZ Pani to taki kozaczek; jak zesiądzie z konika, jest smutny. ZOSIA A pan zawsze bałamutny. DZIENNIKARZ To nie komplement, to czuję i tego bynajmniej nie tłumię. ZOSIA Dobrze, że przynajmniej pan umie 40 zmiarkować, kiedy uczucie, a kiedy salonowa zabawka - ale w tym DZIENNIKARZ To sprawka pani wdzięku, pani jest bardzo miła, pani tak główkę schylił ZOSIA Prawda? Tak jakbym się dziwiła, że mnie tyle honoru spotyka; pan redaktor dużego dziennika przypatruje się i oczy przymyka na mnie, jako na obrazek. DZIENNIKARZ 50 A obrazek malowny, bez skazek, farby świeże, naturalne, rysunek ogromnie prawdziwy, wszystko aż do ram idealne. ZOSIA Widzę, znawca osobliwy. DZIENNIKARZ I czemuż pani się gniewa? ZOSIA Że pan jak Lohengrin śpiewa nade mną jak nad łabędziem, że my dla siebie nie będziem, i po cóż tyle śpiewności? DZIENNIKARZ 60 Oto tak, tak z rozlewności towarzyskiej. Scena III Radczyni, Haneczka, Zosia HANECZKA Ach, cioteczko, ciotusieńko! RADCZYNI Co, serdeńko? HANECZKA Tamci tańczą, my stoimy; chcemy tańczyć także i my. RADCZYNI Może który z panów zechce? ZOSIA Z nikim z panów tańczyć nie chcę. RADCZYNI Potańcujcie trochę same. ZOSIA My byśmy chciały z drużbami, 70 z tymi, co pawimi piórami zamiatają pułap izby. RADCZYNI Poszłybyście tam do ciżby? HANECZKA To tak miło, miło w ścisku. RADCZYNI Oni się tam gniotą, tłoczą i ni stąd, ni zowąd naraz trzask, prask, biją się po pysku; to nie dla was. ZOSIA My wrócimy zaraz. RADCZYNI Cóżeś ty dziś tak wesoła? 80 Odgarnij se włosy z czoła. ZOSIA Raz dokoła, raz dokoła! HANECZKA Ciotusieńka zła okropnie, zła okrutnie - a przelotnie - zaraz buzię pocałuję. RADCZYNI Hanka zawsze swego dopnie. Niech się panna wytańcuje. Scena IV Radczyni, Klimina KLIMINA Pochwalony, dobry wieczór państwu. RADCZYNI Pochwalony - KLIMINA Tu wsiosko od maleńkości, Klimina, 90 po wójcie wdowa. RADCZYNI Radczyni jestem z Krakowa. KLIMINA Macie syna. RADCZYNI Tańcuje tam. KLIMINA Niech się bawi; som ta dziwki, niech nie stoją. RADCZYNI Jakoś mu nie idzie sporo, bo się ino pogapuje. KLIMINA Panowie dziwek się boją; zaraz która co przyniesie, ino roz sie przetańcuje. RADCZYNI Wyście sobie, a my sobie. 100 Każden sobie rzepkę skrobie. KLIMINA Myślałam, pomówię z matusią, toby wnuczka kołysała - ? RADCZYNI A toście wy skora, kumosiu; ledwo że wkoło spojrzała, już by mi synów swatała - ? KLIMINA Hej, jo sie bawiła wprzódzi, teroz bym lo inszych chciała. Coraz więcej potrza ludzi. Żeniłabym, wydawała! Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki