Ebook Wyzwania realizmu mobi,epub

ątki badań Ishama nad kwantową grawitacją sięgają ponad czterdzieści lat wstecz. On sam większość tego okresu opisuje jako czas, w którym najchętniej poddałby kwantowaniu wszystko[5], czego odzwierciedlenie można znaleźć w jego pracach, mniej więcej do połowy lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Niemniej, jak sam zaznacza, między innymi także dzięki zwróceniu uwagi na zagadnienia filozoficzne[6], od około dwunastu lat można zauważyć zasadniczy zwrot w jego metodzie pracy nad kwantową grawitacją. Isham stwierdza, iż doszedł do wniosku, że użycie standardowej mechaniki kwantowej w próbie konstrukcji kwantowej teorii grawitacji jest w zasadniczy sposób niespójne. To doprowadziło go do zaprzestania badań nad samą kwantową grawitacją i skupienia się na głównych problemach dotyczących podstaw teorii kwantów. Konsekwencją było zaproponowanie użycia teorii toposów do konstrukcji nowych teorii fizycznych[7]. Wobec powyższego, podkreślenia wymagają dwa aspekty badań Ishama: wpływ refleksji filozoficznej (w szczególności zaś zajęcie określonego stanowiska filozoficznego) oraz kontekst poszukiwania kwantowej teorii grawitacji. W odniesieniu do powiązań refleksji filozoficznej i mechaniki kwantowej zaznaczono już, że teoria ta zasadniczo jest przedmiotem nieustannych sporów. Pojawiają się niekiedy głosy, że filozofowie powinni skoncentrować swą uwagę na kwantowej teorii pola, zamiast toczyć nieustanne wojny interpretacyjne w odniesieniu do standardowej teorii kwantów jako bezpiecznego dla nich terytorium[8]. Jakkolwiek opinia wydaje się słuszna, a kwantowe teorie pola dostarczają niezwykle interesujących tematów, tak w zakresie refleksji ontologicznej (np. status ontologiczny pól kwantowych lub cząstek wirtualnych) czy epistemologicznej, wypada za Ishamem zauważyć, że - w różnych wersjach - badacz ma do czynienia wciąż z ,,mniej więcej standardową teorią kwantów". Dzieje się tak z tej prostej przyczyny, że naukowcy nie dysponują obecnie inną teorią, pozwalającą opisywać zjawiska mikroświata[9]. Wydaje się zatem, że jest rzeczą uzasadnioną, spojrzeć na podstawowe problemy pojęciowe i strukturalne mechaniki kwantowej w odniesieniu do poszukiwanej ogólniejszej teorii, włączając do tego rodzaju analizy jasno określone stanowisko filozoficzne. Nawiązując do ostatniego spostrzeżenia, należy zauważyć, że burzliwa debata filozoficzna pojawia się zwykle po sformułowaniu danej teorii fizycznej i nawiązuje do dostarczanego przez nią obrazu rzeczywistości fizycznej. W tym miejscu stanowisko Ishama w sposób zasadniczy odbiega od głównego nurtu analizy filozoficznej związanej z mechaniką kwantową. Cechą zasadniczą tego stanowiska jest skonkretyzowanie poglądów filozoficznych i jak najgłębsze uświadomienie sobie tych poglądów i niejawnych, niekiedy oczywistych założeń przed rozpoczęciem procesu poszukiwania nowej teorii fizycznej. Zwykle poszukiwanie nowych teorii fizycznych odbywa się poprzez próbę rozwikłania konkretnej sytuacji problemowej i późniejsze uogólnienie na jak największą klasę przypadków. Sytuację taką można określić mianem badań od szczegółu do ogółu. Isham jest jednym z bardzo nielicznych przykładów myślenia odwrotnego. W pierwszym rzędzie czyni on podstawowe założenia bardzo ogólnej (filozoficznej) natury, a następnie szuka narzędzi, aby móc skonstruować aparat formalny teorii fizycznych, wpisujący się w ramy pierwotnych, ogólnych założeń. To, co jest interesujące, to fakt, że pierwotne, ogólne założenia, a zwłaszcza ich rozumienie, mogą być do pewnego stopnia modyfikowane przez wyniki prowadzonych badań[10]. W tym kontekście, głównym tematem podjętym w niniejszej publikacji jest zagadnienie wpływu konsekwencji zagadnień strukturalnych i pojęciowych mechaniki kwantowej w świetle jawnego wyboru stanowiska filozoficznego na poszukiwanie nowych teorii fizycznych. W sposób nieunikniony prowadzi to także do pytania o samo rozumienie istoty teorii fizycznych w badaniach prowadzonych przez Chrisa Ishama, jak również pojawienia się sprzężenia zwrotnego, wynikającego z otrzymanych już rezultatów tych badań, na rozumienie stanowiska wyjściowego. W związku z tak zarysowaną tematyką pracy, szczególnym przedmiotem badań będą prace Ishama z okresu ostatnich kilkunastu lat, zwłaszcza prace napisane przez niego we współpracy z Jeremy Butterfieldem[11] oraz Andreasem Döringiem[12]. Właśnie w nich w najbardziej wyraźny sposób widać zmianę spojrzenia brytyjskiego uczonego na istotę teorii fizycznych. Zostaną zatem przedstawione zagadnienia pojęciowe i strukturalne mechaniki kwantowej, które są kluczowe dla zrozumienia idei Ishama. Ich prezentacja dokonana zostanie w świetle sugerowanego przez niego wpływu określonego stanowiska filozoficznego na rozumienie tych zagadnień. Nie bez znaczenia jest także