Xavras Wyżryn i inne fikcje narodowe - Audiobook mp3

no­wo, pro­sto na ich dro­dze. Ian nic nie wi­dzą­cym wzro­kiem spoj­rzał na ze­ga­rek, jak­by ów od­ruch zwy­czaj­no­ści był w sta­nie przy­wró­cić mu daw­no utra­co­ny spo­kój umy­słu. Szó­sta czter­dzie­ści dwa, trzy­dzie­sty mar­ca ty­siąc dzie­więć­set dzie­więć­dzie­sią­te­go szó­ste­go roku. Mord o zim­nym po­ran­ku. Niech szlag tra­fi Pol­skę. Wie­czo­rem, przy ogni­sku, Wit­sch­ko snuł swe prze­myt­ni­cze opo­wie­ści. -- W osiem­dzie­sią­tym dru­gim, w trze­cim mie­sią­cu po jego śmier­ci, tak na po­cząt­ku lu­te­go, za­padł tu gdzieś w oko­li­cy trans­port woj­sko­wych bu­tów. Cię­ża­rów­ka cała. Ka­ma­sze za­raz się po­ja­wi­ły na ryn­ku; wóz po­noć do je­zio­ra po­szedł. Szum taki so­bie, nic spe­cjal­ne­go. Po­tem to samo z mię­sem. A po­tem -- uwa­żasz, jaki prze­skok -- zwi­nę­li z esze­lo­nu ato­mów­kę. Dasz pan wia­rę? Po­cią­giem ją wieź­li, na bocz­ni­cy sta­ła. Toż do­pie­ro czer­wo­no­ar­miej­ców szlag tra­fił...! Paru lu­dzi pod mur, wię­cej na Sy­ ale bomb­ki niet. Cho­dzi­ły tu całe ba­ta­lio­ny z psa­mi, wę­szy­li jak wście­kli, psy i lu­dzie. Wy­kar­czo­wa­li na­wet ka­wał lasu, po­ję­cia nie mam, po jaką cho­le­rę. Ze trzy nie­dzie­le tak to trwa­ło; nie mo­głeś spoj­rzeć w nie­bo, żeby nie zo­ba­czyć he­li­kop­te­rów -- jak mu­chy nad tru­pem. Niem­ce po­dob­no się rzu­ca­li, że niby wzmo­żo­na ak­tyw­ność woj­ska i tak da­lej. Na pew­no wie­dzie­li. Zna­jo­my, co sie­dzi w le­śni­czów­ce pod gra­ni­cą, no to on so­bie ła­pał tam ra­dio z Prus, bo tak bli­sko to jed­nak nie dało rady zgłu­szyć, i to ra­dio o wszyst­kim otwar­cie mó­wi­ło, więc stąd że­śmy wie­dzie­li. Już wte­dy za­czę­li lu­dzie coś po­dej­rze­wać, bo nikt nie znał tych gie­ro­jów od bu­tów i mię­sa, a na tru­pa była komu pie­przo­na ato­mó­wa? -- ani jej użyć, ani spy­lić -- więc po­szła gad­ka, że to nie­tu­tej­si i w ogó­le nie nasi, i że pew­nie po­li­tycz­na spra­wa. No bo jak ka­mień w wodę -- a taka bom­ba to jed­nak ka­wał skur­wy­syń­stwa, po­dob­nież dźwi­giem ją wy­cią­ga­li z ja­kiejś ra­kie­ty; dźwi­giem, mi­ster Smith, dźwi­giem. No więc ja my­ślę, że te­raz z tą Mo­skwą -- to wszyst­ko praw­da. Oni już wte­dy wie­dzie­li, już so­bie za­pla­no­wa­li. Jak tyl­ko on zdechł. Śmierć Sta­li­na to wy­znacz­nik no­wej ery, jak na­ro­dzi­ny Chry­stu­sa -- wy­star­czy za­imek: ,,on", ,,jego". Wia­do­mo, o kogo cho­dzi. Już wcze­śniej to spo­strzegł: tu wszy­scy mó­wią ja­koś tak krzy­wo, w bok, po okrę­gu i pa­ra­bo­li; prze­strzeń ich słów wy­pa­czo­na jest przez wiel­kie, nie­wi­docz­ne masy czar­nych dziur oby­cza­ju, do któ­rych nie­bez­piecz­nie się zbli­żać, bo mogą wcią­gnąć, za­ssać. Wit­sch­ko na przy­kład -- o czym on opo­wia­dał? o kra­dzie­ży bom­by? Nie, on mó­wił o Xa­vra­sie Wy­żry­nie. W koń­cu wszyst­ko spro­wa­dza się do nie­go. Xa­vras Wy­żryn, Xa­vras Wy­żryn. -- Spo­tka­łeś go kie­dyś? Ślą­zak strze­lił spoj­rze­niem po­nad ogniem, wsa­dził w pło­mie­nie pa­tyk. -- Bo co? -- Nic. Cie­ka­wy je­stem. -- Da Bóg, sami go spo­tka­cie, to się do­wie­cie. Wcze­śniej czy póź­niej. Smith nic już nie rzekł. Prze­wró­cił się na dru­gi bok, ple­ca­mi do prze­myt­ni­ka, i za­su­nął śpi­wór. Przed sobą miał swój roz­tań­czo­ny cień od­pło­mien­ny i las, i noc, i nie­bo bez gwiazd i księ­ży­ca, bo cięż­ko za­chmu­rzo­ne. Aby za­snąć, mu­siał się uspo­ko­ić, ale my­śli wy­my­ka­ły mu się spod kon­tro­li. Znaj­du­ję się w stre­fie woj­ny, du­mał. Tu śmierć. Po­dą­żam ku śmier­ci. Xa­vras Wy­żryn, Xa­vras Wy­żryn. Prze­kleń­stwo na nie­go, prze­kleń­stwo na nich! Wresz­cie za­snął nie­uspo­ko­jo­ny -- zmo­gło go zmę­cze­nie. Rano, za­nim wy­ru­szy­li w dal­szą dro­gę, wy­słał krót­ki mel­du­nek: parę słów ręcz­nie wkle­pa­nych. PRZEZ GRA­NI­CĘ BEZ PRO­BLE­MÓW. IDZIE­MY KU WI­ŚLE. MOŻLI­WE OPÓŹ­NIE­NIE. DLA­CZE­GO NIE PO­MY­ŚLE­LI­ŚCIE O UBRA­NIU? Szło to wą­skim stoż­kiem do sa­te­li­ty, z nie­go do ko­lej­ne­go i po­tem bez­po­śred­nio do cen­trum WCN w No­wym Jor­ku, więc ra­czej nie ist­nia­ło za­gro­że­nie pod­słu­chem. Zresz­tą gdy­by na­wet -- ni­cze­go to nie zmie­nia­ło, Smith po pro­stu nie miał żad­nej in­nej moż­li­wo­ści ko­mu­ni­ka­cji z sie­cią. Oko­ło po­łu­dnia Wit­sch­ko zde­cy­do­wał, że wyj­dą na dro­gę. Byli już do­syć da­le­ko od gra­ni­cy. Ian nic n