Ebook Zamki konwentualne w państwie krzyżackim w Prusach mobi,epub

wnikliwa, przeprowadzona na miejscu analiza budowli w Królewcu i okolicy nie dała materiałów równie szczegółowych jak te, które pochodzą z dokumentacji zamków leżących dziś na terenie Polski. Uwagi o kwestiach spornych dotyczących historycznej i kulturowej roli zakonu krzyżackiego Niemal żadna inna organizacja państwowa epoki średniowiecza nie budziła w czasach nowożytnych tak gwałtownych emocji jak państwo zakonu krzyżackiego. Zarówno dla Niemców, jak i Polaków Krzyżacy - zależnie od nacji potępiani lub gloryfikowani - stali się punktem odniesienia w trwających w XIX i XX wieku konfliktach na tle narodowościowym. Miało to niewątpliwy wpływ na prowadzone badania, gdyż politycznie motywowane oceny przeniesione zostały również na obszar kultury. W kontekście narodowym tworzone były także teorie odnoszące się do historii architektury. Interpretacja dziejów zakonu niemieckiego w subiektywnym i narodowym duchu miała swój początek w Niemczech w latach następujących po proklamacji II Rzeszy w roku 1871. Antagonizm między polskimi dążeniami niepodległościowymi a ideologią niemieckiego zjednoczenia narodowego wiązano ze średniowiecznymi konfliktami państwa zakonnego z Królestwem Polskim, widząc w nich odpowiednik współczesnych sporów. Doszły do tego stereotypowe hasła nacjonalistycznej propagandy, także jak ,,cywilizacyjna misja Niemiec na wschodzie Europy" czy Drang nach Osten, których eksponentem miał być Zakon (il. 1, 2), a także hasło obrony Europy przed ,,azjatyckim despotyzmem". Niemal zupełnie dotąd zapomniana korporacja rycerska stała się nagle symbolem całego cywilizacyjnego postępu w północno-wschodniej części kontynentu105. W ten sposób niemieckie piśmiennictwo historyczne znajdowało się przez długi czas pod wpływem tradycji wywodzącej się od Heinricha von Treitschkego, który główną zasługę Zakonu widział w rozszerzeniu niemieckiego osadnictwa na Wschód. Żywotność tej niechlubnej tradycji unaocznia publikacja z 1981 (sic!), w której Krzyżacy zostali ukazani w roli obrońców chrześcijaństwa przed zagrożeniem tatarskim106. W 1914 roku niemieckie zwycięstwo na Mazurach świętowano jako drugą bitwę pod Grunwaldem, czyli z niemiecka jako drugi Tannenberg. Chociaż pole nowej bitwy położone było z dala od wsi Stębark (niem. Tannenberg) i Grunwald (niem. Grünfelde), od których wywodzą się dwie nazwy bitwy z 1410 roku, to bitwę rosyjsko-niemiecką między Olsztynkiem, Pasymiem a Szczytnem powiązano nazwą z wydarzeniami z 1410 roku, by w ten sposób zatrzeć hańbę dawnej klęski. Symbol Krzyżaków funkcjonował także podczas dyskusji o rewizji przebiegu wschodniej granicy Niemiec po traktacie wersalskim oraz w kontekście ideologii narodowego socjalizmu (chociaż równocześnie Hitler samych Krzyżaków rozwiązał). Już w 1929 roku badacz Zakonu Bernhard Schmid powiązał go ze współczesnością poprzez ,,świat wspaniałych zabytków", który powinien wzmacniać Niemców w ,,duchowej walce w obronie ziemi ojczystej". Walka duchowa przeobraziła się następnie w rzeczywistą: ,,Od 1237 roku Inflanty były w sposób oczywisty i bezdyskusyjny posiadłością Zakonu [...]: obecnie wybrzeże Bałtyku od Szlezwiku po Narwę jest w niemieckich rękach. Stąd też Zakon zaangażowany był w te same zadania polityczne, które my dziś wypełniamy i dla których nasz Wehrmacht walczy nad Kubaniem i Wołchowem"107. Koniec, również ,,świata wspaniałych zabytków", jest nam dobrze znany (il. VI). Również dla Polaków Krzyżacy stanowili punkt odniesienia, diametralnie jednak przeciwny niemieckiemu. Dla nich Zakon był synonimem zła płynącego z Niemiec108. Pamięć o Grunwaldzie, a co za tym idzie o chwalebnej przeszłości państwa polskiego, przynosiła Polakom w czasach zaborów pocieszenie i nadzieję109. Wizerunek Zakonu został utrwalony przez takie dzieła, jak monumentalna Bitwa pod Grunwaldem mistrza malarstwa historycznego Jana Matejki110 bądź Krzyżacy Henryka Sienkiewicza111. W tym kanonicznym do dziś dziele literatury polskiej rycerze zakonni zostali ukazani jako aroganccy, podstępni i okrutni nikczemnicy112. Konflikt o Gdańsk i tak zwany korytarz utwierdził w Polakach wyobrażenie Zakonu jako diabelskiego poprzednika rewizjonistycznego państwa niemieckiego okresu międzywojennego. W konsekwencji maszyna śmierci stworzona przez nazistowskie władze okupacyjne w latach 1939-1945 postrzegana była jako kulminacja procesu historycznego (il. IX)113, zapoczątkowanego przybyciem nad Wisłę rycerzy z czarnymi krzyżami na białych płaszczach i sfałszowaniem przywileju kruszwickiego114 - zarówno w propagandzie politycznej, jak i w sztuce i literaturze (il. V, VII, 3) 115. Polscy historycy długo pozostawali pod wpływem tej tradycji. Nestor badań nad zakonem niemieckim w Polsce Karol Górski pisał: ,,Całe nieszczęście, jakie rycerze krzyżaccy wyrządzili krajo