Roland Barthes chorował na gruźlicę i dzięki temu zwolnili go w czasie II wojny światowej ze służby wojskowej. Z nostalgią wspominał dzieciństwo, które spędził w małych francuskich miasteczkach. Dziś
Roland Barthes nazywany jest czołowym przedstawicielem strukturalizmu i poststrukturalizmu. Co oznaczają te pojęcia, wyjaśnimy później. Najpierw przyjrzyjmy się jego sylwetce.
Roland Barthes życiorys
Roland Barthes przyszedł na świat 12 listopada 1915 roku w Cherbourg w Normandii. Ojca, który był oficerem marynarki, stracił bardzo wcześnie. Louis Barthes zginął w bitwie na Morzu Północnym jeszcze przed pierwszymi urodzinami synka. Mama, babcia i ciocia wychowywały go w niewielkim Bayonne. Gdy Roland miał 11 lat, rodzina przeprowadziła się do Paryża.
Barthes od najmłodszych lat pasjonował się teatrem. W szkole występował w grupie teatralnej, a pracę maturalną pisał z tragedii greckiej. Zainteresowania zgłębiał na Sorbonie, gdzie studiował literaturę klasyczną. W latach 1939-1948
Roland Barthes zajmował się filologią, gramatyką a także medycyną. W tym czasie zły stan zdrowia nie pozwalał mu na kontynuowanie kariery akademickiej. Powrócił do niej później, ale tylko dorywczo. Pracował w instytutach we Francji, Egipcie i Rumunii. Pisał również do lewicowego pisma Combat, gdzie opublikował swój pierwszy tekst. W 1952 r. Barthes zgłębiał kolejne przedmioty – leksykologię i socjologię.
Roland Barthes i jego ogólna teoria znaków
To, czym zajmował się Barthes, można określić jako literacką matematykę. We wczesnych latach 60. pasjonował się strukturalizmem i semiologią. Głównym zamysłem strukturalistów było stworzenie naukowej metody badania literatury. Zajmowali się oni nie pojedynczymi utworami, a wewnętrzną organizacją języka i jego systemem. Z kolei semiotyka to nauka traktująca język jako system znaków.
Roland Barthes książki badał pod kątem właśnie tych powyższych wyznaczników. Sam też, jako krytyk i teoretyk literacki, takie teksty pisał. Na język polski przetłumaczono kilkanaście z kilkudziesięciu jego prac. Wymieńmy kilka z nich: Mitologie,
Fragmenty dyskursu miłosnego,
Światło obrazu. Uwagi o fotografii,
Imperium znaków, Dziennik żałobny czy Ziarno głosu. Wywiady 1962-1980. W wielu swych publikacjach
Barthes badał arbitralność konstrukcji języka. Jego styl, choć często niejasny, był często naśladowany i/lub parodiowany. W latach 70. jego teorie były znane już nie tylko we Francji, ale w całej Europie i Stanach Zjednoczonych.
Autobiograficzne dzieła Rolanda Barthesa
W 1975 roku Barthes wydał autobiografię, a dwa lata później objął katedrę semiologii w College de France. W tym samym roku w wieku 85 lat zmarła jego matka, z którą pisarz mieszkał przez 60 lat. Ta strata boleśnie go dotknęła.
Roland Barthes napisał wtedy
Dziennik żałobny, w którym to dziele ten czołowy przedstawiciel strukturalizmu na części pierwsze rozłożył stan po śmierci rodzicielki. Pisał: Moja zgryzota jest »niewysłowiona«, jednakże »wypowiadalna«. Inną poza badaniem języka pasją Barthsa była muzyka. Pisarz grał na pianinie i komponował. Interesował się również malarstwem. Gdy 25 lutego 1980 roku szedł ulicami Paryża, został potrącony przez ciężarówkę. Na skutek urazów klatki piersiowej, jakich wtedy doznał, zmarł miesiąc później w szpitalu. Pośmiertnie wydano jeszcze kilka publikacji Rolanda Barthsa. Jedna z książek ujawniła homoseksualizm twórcy, do którego twórca publicznie nigdy się nie przyznał.
