Joseph Heller urodził się 1 maja 1923 roku w Nowym Yorku, zmarł 12 grudnia 1999 w East Hampton. W czasie II wojny światowej służył w lotnictwie (uczestniczył w 60 misjach), stacjonując we Włoszech i Afryce. Bohaterem swojej pierwszej i
najsłynniejszej powieści - Paragrafu 22 uczynił Yossariana, młodego bombardiera, który w pewnym momencie uświadamia sobie, że każdy kolejny lot bojowy może skończyć się dla niego śmiercią. Dziś Paragraf 22 uznaje się za jedno z największych dokonań współczesnej literatury.
Joseph Heller i szkaradne oblicze wojny
Książkę Paragraf 22 wydano w USA w 1961 roku, na początku konfliktu zbrojnego w Wietnamie.
Heller, nawiązując do osobistych doświadczeń wojennych, obalił w niej mity o uczciwości i odwadze żołnierzy, sugerował korupcję i kłamstwo dowódców . Pokazywał, że podczas wojny za nic ma się przyzwoitość, bohaterstwo i patriotyzm. Groteskowa powieść odniosła spektakularny sukces na rynku wydawniczym, sprzedano ponad 10 milionów egzemplarzy.
Heller - wykładowca i pisarz
Po triumfie Paragrafu 22
Joseph Heller został wykładowcą pisarstwa i dramatopisarstwa na Uniwersytecie Yale’a i Uniwersytecie Pensylwanii. Jego następne powieści:
Coś się stało,
Gold jak złoto, Bóg wie i Namaluj nie powtórzyły olbrzymiego sukcesu debiutu. W 1994 roku napisał kontynuację Paragrafu 22, ale klimat
Ostatniego rozdziału, czyli Paragraf 22 bis nie był podobny do pierwowzoru. Zabrakło w tej książce charakterystycznego humoru, za który pokochali Hellera czytelnicy. Ukazała się także autobiografia pisarza pt. Nie ma się z czego śmiać, w której opisał historię swojej choroby (cierpiał na zespół Guillaina-Barrégo)
Ekranizacje powieści Josepha Hellera
O przeniesienie powieści Hellera na ekran starali się najbardziej uznani reżyserzy, m.in.
Orson Welles, który ostatecznie wystąpił jako gen. Dreedle w Paragrafie 22 wyreżyserowanym przez Mike’a Nicholsa (twórcy takich obrazów jak Absolwent czy
Kto się boi Virginii Woolf? Adaptacji filmowej powieści (powstał miniserial) podjął się m. in. George Clooney w 2019 roku. Zagrał także w tym filmie postać gen Scheisskopfa.Wielu uznaje, że było to pierwsza udana adaptacja prozy Hellera. Dotychczas pisarz nie miał szczęścia do owocnych współprac w obszarze kinematografii. Mimo, że
Joseph Heller reprezentuje nurt (chętnie filmowanej) powieści wojennej, to silne nasycenie fabuły absurdem i humorem sytuacyjnym utrudniło zręczne przeniesienie tych imponderabiliów na ekran. Być może dlatego George Clooney zrezygnował z literalnego odczytania Paragrafu 22, tworząc historię bardziej realistyczną, linearną – po prostu bardziej klasyczną.
