Henry James to mistrz portretów psychologicznych i jeden z najważniejszych prozaików brytyjskich. Ale także angielski parlamentarzysta. Napisał 20 powieści, 12 sztuk i aż 112 opowiadań. W jego książkach nie tyle liczy się akcja, co wnikliwy portret psychologiczny bohaterów.
Henry James – rys biograficzny
Henry James urodził się 15 kwietnia 1843 roku w zamożnej, wielodzietnej rodzinie. Miał trzech braci i siostrę. Jego brat, William James był jednym z prekursorów pragmatyzmu. Młodsza siostra Allie pisała natomiast dzienniki. Gdy przyszły pisarz miał kilka lat, jego rodzice (wraz z potomstwem) przeprowadzili się z Nowego Jorku do Nowej Anglii. Mały Henry przez większość dzieciństwa uczył się w domu, pod okiem rozmaitych nauczycieli. Już wtedy podejmował pierwsze próby literackie. W 1960 roku James zaprzyjaźnił się z malarzem Johnem le Farge, który zaraził go miłością do
Balzaca. Rok później Henry zranił się w plecy, co wykluczyło go z walk w czasie I wojny światowej. W 1862 przyszły autor Bostończyków zapisał się na wydział prawa Uniwersytetu Harvarda. Długo nie postudiował, porzucając naukę na rzecz twórczości literackiej.
Co napisał Henry James?
Henry James zaczynał karierę jako krytyk teatralny. Pisał też do gazet. W czasie, gdy tworzył, zmieniały się epokowe kanony literackie. Klasyczna XIX-wieczna literatura ustępowała eksperymentom z językiem. Styl Jamesa był wymagający, a w jego prozie na próżno szukać zbędnych słów. Postaci, jakie tworzył, były misternie skonstruowane, psychologicznie pełne. To w nich, a nie na zewnątrz, toczyła się akcja powieści.
Henry James książki pisał o sprawach uniwersalnych: miłości, małżeństwie. No i pieniądzach. Debiutował w 1863 roku. Pierwszą powieść Watch and ward drukował w 1871 r. w częściach w czasopiśmie The Atlantic Monthly. W formie książkowej utwór ukazał się w 1878 roku. W latach 1869-1870 James podróżował po Europie. Jesienią 1875 r. przeprowadził się do Dzielnicy Łacińskiej w Paryżu. Poznał tam innych wybitnych twórców, m.in.
Emila Zolę czy Iwana Turgieniewa. To właśnie w Paryżu i Londynie powstały najważniejsze dzieła Jamesa. Wymieńmy kilka z nich:
Amerykanin (1877), Daisy Miller (1878),
Europejczycy (1878), Portret damy (1881), Dom na Placu Waszyngtona (1881),
Bostończycy (1886). Poruszał w nich m.in. temat Amerykanów, którzy tak jak on podróżowali po Europie. Twórczość Henry’ego Jamesa można podzielić na trzy okresy. W pierwszym pisał o amerykańskości, w kolejnym skupił się na Brytyjczykach, a w trzecim James wymieszał ze sobą toposy narodowe i stworzył najbardziej złożone powieści. Na początku XX wieku opublikował: Skrzydła gołębicy, Ambasadorów i Złotą czarę.
Henry James – co inni o nim napisali?
O postaci słynnego pisarza i jego rodzinie biografię napisał m.in. Frederick Wilcox Dupee. Znajdziemy w niej informację o tym, że James z racji neurotycznego strachu przed seksem nie wyznał uczuć kobiecie, w której był zakochany. Późniejsi badacze jego biografii stwierdzili natomiast, że
Henry James nie mógł jej wyznać miłości, bo… wolał mężczyzn. Ujawniono erotyczne listy pisarza, jakie pisał on do innych panów. W 1915 roku James przyjął obywatelstwo brytyjskie. Powodem tej decyzji było jego rozgoryczenie spowodowane postawą USA w czasie I wojny światowej. Pisarz, wówczas już 71-letni, zaangażował się w sprawy polityczne. Nie tylko pisał eseje, w których komentował sytuację, ale też pomagał w szpitalach jako wolontariusz. 1 stycznia 1916 r. król Jerzy V nagrodził go za te zasługi orderem.
Henry James zmarł 28 lutego w Londynie.
