Mario Vargas Llosa, a właściwie Jorge Mario Pedro Vargas Llosa, urodził się w 1936 roku w Arequipie, Peru. Llosa to jeden z najwybitniejszych pisarzy współczesnych. Autor powieści, opowiadań, sztuk teatralnych, publicysta i polityk (w 1990 roku przegrał wybory prezydenckie w Peru). Wielokrotnie wyróżniany prestiżowymi nagrodami literackimi, włącznie z najważniejszą, Nagrodą Nobla w 2010 roku.
Wątki pisarskie w twórczości noblisty
W przyczynach politycznej przegranej Mario Vargasa Llosy dostrzec można niemal wszystkie wątki jego twórczości: rasizm, religijne fanatyzmy, arogancję elit i nadużycia władzy, bigoterię i obyczajową hipokryzję. Biografia pisarza jest niewyczerpanym źródłem i inspiracją jego powieści. Rodzina, wykształcenie, podróże, aktywność artystyczna i polityczna, realia społeczne i historyczne w prozie peruwiańskiego noblisty splatają się kunsztownie złożony obraz dyktatury.
Mario Vargas Llosa - wojskowa szkoła i skandaliczny ślub z własną ciotką
Mario Vargas Llosa poznał swojego ojca jako dziesięciolatek, ponieważ jego rodzice byli już w separacji, kiedy pisarz się urodził. Kulminacją skomplikowanej relacji z ojcem, którego odnaleźć można jako despotycznego i obcego człowieka w powieści
Ciotka Julia i skryba, było nieoczekiwane wysłanie syna do wojskowej szkoły z tradycjami. Dwuletnia edukacja w szkole o patriotyczno – militarnym programie wychowawczym przyniosła pisarzowi debiutancką
powieść Miasto i psy. Nauczyciele i uczniowie szacownej placówki podobno palili później egzemplarze tej książki na szkolnym podwórku. W 1953 roku
Mario Vargas Llosa rozpoczął studia prawnicze i filologiczne na Uniwersytecie San Marcos w Limie. Jednocześnie musiał podjąć pracę, ponieważ stosunki z ojcem, wbrew któremu sam wybrał kierunek studiów, zostały niemal zerwane. Pracował w radiu, próbował swoich sił jako pisarz. W 1955 roku dopuścił się – w opinii limskiej elity – kazirodztwa, żeniąc się z własną ciotką, Julią Urquidi, zamężną wcześniej z jego wujem. Pierwsza żona pisarza jest pierwowzorem Julii, bohaterki powieści
Ciotka Julia i skryba. W tym samym roku ukazały się w prasie opowiadania Mario Vargasa Llosy.
Vargas Llosa, czyli supernowa literatury hiszpańskojęzycznej
W 1959 roku pisarz wydał tom opowiadań
Wyzwanie, za który nagrodzono go w Hiszpanii Nagrodą Leopoldo Alasa, a w 1963 za swoją pierwszą powieść
Miasto i psy otrzymał cenne wyróżnienie Biblioteca Breve. Książka szybko stała się wydarzeniem literackim, zaś „rozgłos spotęgowany [był] pełnymi oburzenia reakcjami z Peru.” Kolejne powieści (
Zielony dom – 1966,
Rozmowa w Katedrze – 1969,
Pantaleon i wizytantki – 1973,
Ciotka Julia i skryba – 1977) oraz wyróżnienia (m.in. funkcja przewodniczącego w Pen Club International) przynosiły coraz liczniejsze (trudno byłoby wymienić wszystkie) i wspanialsze nagrody. Nazwisko Vargasa Llosy stało się rozpoznawalne na całym świecie, a twórca uznany został za najwybitniejszego żyjącego peruwiańskiego pisarza.
Mario Vargas Llosa nie zostaje prezydentem Peru
Pisarze, twórcy, intelektualiści latynoamerykańscy często aktywnie biorą udział w życiu politycznym swoich krajów. W 1987 roku
Mario Vargas Llosa stanął na czele Ruchu Wolność (Movimiento Libertad), partii opozycyjnej wobec prezydenta Alana Garcíi Péreza. W 1990 roku wystartował w wyborach prezydenckich. Przegrał z Alberto Fujimorim. Rywalizację o fotel prezydenta Peru przegrał z człowiekiem, którego trzy miesiące wcześniej słabo odnotowywano w badaniach opinii publicznej. Druga żona pisarza podsumowała tę porażkę w oryginalny sposób: „zaangażowanie Mario w politykę miało być dla niego przeżyciem wielkiej przygody, która mogłaby stać się tematem kolejnej powieści...”
Markiz Llosa
Klęska na politycznym polu przysłużyła się dojrzałej twórczości literackiej genialnego Peruwiańczyka. W 1993 roku opublikował
Litumę w Andach, (nawiązującą do
Kto zabił Palomina Molero z 1986 roku),
Zeszyty don Rigoberta, czyli kontynuację powieści erotycznej
Pochwała macochy (1997), a w 2000 roku znakomitą
powieść Święto kozła. Rok 2003 przyniósł
Raj tuż za rogiem, 2006
Szelmostwa niegrzecznej dziewczynki. 7 października 2010 roku
Mario Vargas Llosa został uhonorowany przez Szwedzką Akademię Nagrodą Nobla, za „kartografię struktur władzy oraz wyraziste obrazy oporu, buntu i porażek jednostki”. W 2011 otrzymał od króla Hiszpanii nobilitację i tytuł markiza de Vargas Llosa. Książki pisarza przetłumaczono na ponad trzydzieści języków. W Polsce wydawane są przez Wydawnictwo Znak.
